مقدمه‌ی ترکی دکتر ح. م. صدیق بر دیوان اشعار ترکی یونس امره

«دیوان اشعار یونس امره» به تصحیح دکتر ح. م. صدیق توسط نشر تکدرخت به دو شکل شومیز و گالینگور منتشر شد. در زیر بخشی از مقدمه‌ی ترکی دکتر صدیق را بر این اثر می‌آوریم:

یونس امره و تۆرکجه‌میز

یونس امره‌نین عظمتی اۏندادیر که آرالارېندا یاشادېغې ائللره توجّه ائتمیش و اۏنلارېن خدمتینده اۏلماقلا گۆوه‌نمیشدیر.

اۏ، بیر چوخ «مناقب» یازان عارفلر ایله فرقلی اۏلاراق، اؤز فکرلرینی یاېماق اۆچۆن تۆرکجه‌میزی بیر صلاحیتلی و غنی دیل کیمی سئچمیشدیر و بو باخېمدان تۆرک ادبیات تارېخېنه بؤیوک خدمت ائتمیشدیر و غربی آذربایجان و آنادۏلودا تورکجه ادبیّاتین

انتشار دیوان کامل «یونس امره» به تصحیح دکتر ح. م. صدیق

دیوان کامل اشعار ترکی «یونس امره» به تصحیح دکتر ح. م. صدیق منتشر می‌شود. این کتاب در 463 صفحه رقعی با مقدمه‌ی مبسوط از استاد در شرح زندگی و عقاید و افکار یونس امره - شاعر قرن هفتم هجری و معاصر مولانا جلال الدین رومی - زیر چاپ است. 

به نظر مصحح کتاب، یونس امره اهل خوی است که به آناتولی مهاجرت کرده است. او با مولانا جلال الدین رومی ملاقات داشته و همزمان با سلطان ولد از اولین شاعران صاحب دیوان ترکی به شمار می‌آید. در زیر مقدمه‌ی فارسی این اثر را به قلم دکتر صدیق می‌خوانید:

ادامه نوشته

حبیب ساهردن بیر شعیر

اَییل سولار اۆسته!

اگیل سولار اۆسته، تؤکۆلسۆن کؤلگن،

اوخشاسین کؤلگنی چشمه‌­نین الی.

قوی دئسینلر قوشلار: - گۆللندی باغچا

او ساریشین گؤزل باغا گله­‌لی.»

***

اَییل حلقه­ لنسین سودا ایشیغین

اریسین سولاردا یاقوتی رنگین

قوی سنین شووقون ، سنین شفقین:

گۆل ایزلر آچسین دنیزده ­درین...

ادامه نوشته

نشر کتاب «سنگلاخ» میرزا مهدیخان استرآبادی به تصحیح دکتر ح. م. صدیق

کتاب پر حجم فرهنگ ترکی به فارسی «سنگلاخ» در دو جلد (قطع وزیری، 1875صفحه) با تصحیح و تعلیقات استاد ترکی پژوه ایرانی دکتر ح. م. صدیق در نمایشگاه کتاب تهران (16 تا 26 اردیبهشت 1394) عرضه شد. انتشارات اختر، ناشر این کتاب توانسته است آن را به صورت نفیس به قیمت 95 هزار تومان به بازار کتاب عرضه کند. این کتاب همپای «دیوان لغات الترک» اثر «شیخ محمود کاشغری» بزرگ‌ترین و مهم‌ترین اثر لغت نویسی است که توانسته است گنجینه‌ای از لغت و معنا را در گستره‌ای از زمینه‌های مختلف زبان‌شناسی، نقد پژوهش، ادبی، اقلیم شناسی، گیاهشناسی، جانورشناسی، طب،‌ نجوم، فرهنگ، آداب و رسوم در دسترس ما قرار دهد. لغاتی که تعدادی از آن‌ها اکنون مهجورند اما برای فهم بسیاری از متون نظم و نثر قدیم، دانستن آن‌ها واجب است.

 

ادامه نوشته

«تذکره‌ی محمد شاهی» انتشار یافت

کتاب «تذکره‌ی محمد شاهی» اثر بهمن میرزا قاجار فرزند عباس میرزا و برادر محمد شاه قاجار انتشار یافت. این کتاب را دکتر ح. م. صدیق به همراه یکی از دانشجویان خود تصحیح کرده، به بازار کتاب عرضه داشته‌اند. در زیر، بخش مربوط به «عاجز گرمه‌رودی» را از این کتاب انتشار می‌دهیم:

عاجز

مشهور به خليفه محمد از اهل گرمه‌رود است همه كس از لطايف و ظرايف از او خرسند و خشنود. وجه تخلص به اين علت است كه در بند زلف ماه‌رويان عاجز و ناتوان است و گرفتار سلسله زلف و كاكل گل‌رخان، حلاوت شعرش در تركي مثل 

ادامه نوشته

ترجمه دیوان لغات الترک شیخ محمود کاشغری و دکتر صدیق

سید حیدر بیات

یک فصل در هزاره ی پیشین و آن فصلِ گمشده

پنج سال پیش استاد دکتر صدیق گفت: «دیوان لغات الترک را به فارسی ترجمه می‌کنم بعد از اتمام آن میخواهم آن را یک بار دیگر با متن عربی تطبیق کنی» مثل حرفهای بسیاری که بین انسانها رد و بدل میشود و معمولا نیز جدی نیستند این حرف را نیز زیاد جدی نگرفتم. آن وقت هیچ تصوری از دیوان لغات الترک نیز نداشتم. تنها یک بار در سالهای غروب نوجوانی ترجمه دبیر سیاقی را در یک کتابفروشی ورق زده بودم.

بعد از چندین ماه صدای گرم دکتر صدیق را در پشت تلفن دوباره شنیدم. دکتر ترجمه دیوان را به پایان برده بود و از من میخواست که ترجمه ایشان را با متن عربی تطبیق کنم. ایشان پرینتهای ترجمه خود را همراه با متن عربی تصحیح مرحوم معلم رفعت بیلگه‌ کلیسلی و همچنین نسخه خطی را که به صورت فاکسیمیله از روی نسخه اصلی و به صورت رنگی

ادامه نوشته

دیوان لغات الترک (شیخ محمود کاشغری)

ترجمه و تصحیح: دکتر ح. م. صدیق

 

باب اَفْعَلانْ

اَرْبَغانْ arpağan : گياهي شبيه جو است که خوشه مي­بندد, اما دانه ندارد.

ارمغان armağan : هديه از سوي کسي که از مسافرت با دست پر برگردد. (به ترکي اوغوزي) يَرْمَغانْ yarmağan هم گفته مي­شود. و آن همان اَمُچْ amuç است.

 

باب فِعِنْلي با حرکه­هاي مختلف

اِتِنْدي itindi : اِتِنْدي نَانْکْ itindinəŋ يعني : چيز بيرون افکنده شده و دفع شده.

ادامه نوشته

حبیب ساهردن بیر شعر

شعرین سسی

گۆن باتارکن، قیزیللانان چایلاردا،

گۆل آچاردی یازین گؤزل آخشامی،

اوزاداردی منه، شعرین پریسی،

شراب ایله دولو آلتین بیر جامی...

***

من مست ­ایکن تارلالاردا دویاردیم:

بؤجکلرین عاشیقانه نغمه­سین...

ادامه نوشته

دده قورقود داستانلاری حاققیندا - 3

فارسجا یازان: دکتر ح. م. صدیق / تورکجه چئویرن: داور اردبیلی

4ـ قهرمانلیق و محبت داستانلاری

معاصر فولکلورشناسلار، آذربایجان داستانلارینی ایکی نوع تیپده تصنیف ائتمیشلر:«قهرمانلیق داستانلاری» و «محبت داستانلاری». قهرمان داستانلاریندا کی اونلارین ان مشهور و مهملری کؤراوغلو، قاچاق‌نبی، قاچاق‌کرم و ستارخان‌دیر، خلقین حق و حقیقت اۆچۆن دؤیۆشلری تاریخ بویو تصویر ائدیلمیشدیر. اونلادان بعضی‌سی،کؤراوغلو داستانی کیمی بشر مدنیتی‌نین ان معروف اثلریندن‌دیر.

محبت داستانلاری، آذربایجان فولکلورونون ان زنگین قولو اولماقلا، ان بؤیۆک  و گئنیش یاییلمیش داستانلاردیرلار. بو داستانلار، آذربایجان خلقی‌نین تاریخی‌نین باریشیق و 

ادامه نوشته

گولوستان سعدی - بیر حکایه

حاضیرلایان: ائلدار تبریزلی

کئچمیش حؤکمدارلاردان بیری ائله بیر درده دۆشدۆ کی، آدینی چکمه‌سک یاخشی‌دیر. بۆتۆن حکیملر بئله نتیجه‌یه گلدیلر کی، بو دردین درمانی آنجاق فیلان خاصیتلره مالیک آدامین اؤدۆ اولا بیلر. حؤکمدار بئله آدامی تاپماغی امر ائتدی. بیر کندلی اوغلونو تاپدیلار کی، حکیملرین دئدیگی خاصیتلرین حامیسی اوندا وار ایدی.

حؤکمدار اوغلانین آتاسی‌نی چاغیرتدیردی. چوخلو مال و پول وئریب اونلاری راضی سالدی. قاضی‌دا شرعاً حؤکم وئردی کی، حؤکمدارین ساغلام‌لیغی‌نی قوروماق اۆچۆن بیر کندلی‌نی اؤلدۆرمک اولار. نهایت جلاد حاضیر اولوب اوغلانین باشی‌نی کسمک ایسته‌دی. اوغلان 

ادامه نوشته

دده قورقود داستانلاری حاققیندا - 2

فارسجا یازان: دکتر ح. م. صدیق/ تورکجه‌ چئویرن: داور اردبیلی

2ـ  دده قورقود کتابی

تاریخی معلوماتدان مقصدیمیز آذربایجانلیلارین منشأییندن دانیشماق دگیل بلکه دده قورقود علی لسان طائفة‌ اوغوزان کتابی‌نین آذربایجان خلقینه منسوب اولدغونو یقین ائتمکدیر.

سؤزۆن قیسساسی بو کی دده قوقود کتابی‌نین الیازماسی بیرینجی اولاراق 19 ـ اونجو عصرین باشلانقیجیندا آلمانین درسدن شهری‌نین سارای کتابخاناسیندان تاپیلدی و ایلک دفعه آلمانلی عالم فیلیشر نشر ائتدیردیگی توپلوسوندا اوندان سؤز 

ادامه نوشته

تذکره شیخ صفی الدین اردبیلی، یازار: محمد نشاطی شئرازی

حاضیرلایان: داود بهلولی

حكايت

سراولي خواجه عبدالملك كي شيخين خلوتينده محرم ايدي، دئدي گيلانلي مولانا شمس‌الدين چون اردبيلدن تبريزه وارماغا عزم ائيله‌دي، و حضرت شيخدن قدس الله سره اجازت آلدي، مانا دئدي كيم: «بير حكايتيم وار ايدي و حضرت شيخه عرض ائتمك مجال بولماديم؛ گرك كيم سن عرض ائيليه‌سن.» دئديم: «نولا.» دئدي: «تبريزده بير گئجه آفتابه گؤتوروب طهارت آلماغا وارديم. همان كيم آبخانه‌يه ياخين اولدوم، بير غلبه‌ليك گؤردوم. قامي قيسغا بويلو و اوغلانلار كيمي؛ نئچه‌سي آق سققللي و نئچه‌سي ييگيت و نئچه‌سي سايا. آنلاردان بير قورخو مانا دوشدو. پس مانا سلام وئريب دئديلر: «حضرت شيخ بيزي گؤندريبدير كيم اليندن توبه قيلاليم.» سوردوم: «سيز كيملرسينيز و يورتونوز ايله مقامينيز نره‌ده‌دير؟» 

ادامه نوشته

دده قورقود داستانلاری حاققیندا

فارسجا یازان: دکتر ح. م. صدیق/ تورکجه‌ چئویرن: داور اردبیلی

1ـ آذربایجان دیلی‌نین فورمالاشماسی

آذربایجان دیلی‌نین، تشکل پروسسی، 4 و5 ـ اینجی هجری عصرلرده باشا چاتدی. بو دورده، آذربایجانلیلارین یاشادیغی یوردلارین سرحدلری معین‌لشیب، اونلارین مدنیتی‌نین اساس چیزگیلر علامتلری آشکارلاشمیشدیر. اودور آذربایجانیندا ادبیات، ایکی ساحه‌ده تکامله دوغرو ایره‌لی‌لییردی: بیرینجی شفاهی خلق یارادیجیلیغی، ایکینجی‌سی ایسه رسمی شعر ساحه‌سی. شهر اهالیتی آراسیندا پیشه‌کار (پروفسیونال) شاعرلرین: تبریزلی قطران، شیروانلی خاقانی و گنجه‌لی نظامی‌نین شعرلری گئنیش یاییلمیش، تانینمیش و شهرت تاپمیش ایدی.

هله‌لیک اوتوراقلاشمامیش (دائمی مسکونلاتمامیش)، شهرلرله آز ـ چوخ علاقه‌ده 

ادامه نوشته

اجرای اوپرای عروسکی «لیلی و مجنون» در تهران اثر «عزیر حاجی‌بگلی»

دوزگون سئونلر سایتی: حکیم محمد فضولی، مثنوی گرانجای «لیلی و مجنون» را در سال 963 هـ . به زبان فاخر ترکی به نظم درآورده است. در آغاز این مثنوی نزدیک 300 بیت حاوی لطایف عرفانی و فلسفی آورده است. این مقدمه حاوی توحید، نعت، مناجات، اسرار آفرینش کائنات، معراجیه و ساقی‌نامه و بیان مراتب عشق است. سپس آغاز به سرودن ماجراهای عاشقانه میان «قیس بن الملوح» یا «مجنون بنی عامر» و لیلی می‌پردازد. در مقایسه‌ی مثنوی او با «لیلی و مجنون»هایی که نظامی گنجوی و عبدالرحمان جامی به فارسی و امیرعلیشیر نوایی به ترکی جغتایی سروده‌اند در می‌یابیم که اثر فضولی به چندین لحاظ بر آثار مشابه فوق رجحان دارد. مخصوصاً آن که صبغه‌ی عرفانی منظومه‌ی فضولی بر همه‌ی آثار مشابه می‌چربد و بیش از چهارصد سال است که از سوی پژوهندگان کشورهای مختلف مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است و به چندین زبان اروپایی و آسیایی از جمله فرانسه‌ای، انگلیسی، اسپانیولی، روسی، بلغاری، اوکراینی، آلمانی و غیره ترجمه شده است و چندین شاعر مسلمان،‌ آن را

ادامه نوشته

به بهانه‌ي انتشار كتاب «در شناخت هنر و زيبايی‌»

نقد کتاب «در شناخت هنر و زیبایی»، نوشته: ج. جفه‌روف، ترجمه: ح. م. صدیق.

ابراهيم مقدم

مترجم در معرفی‌ نويسنده می‌نويسد: «جفه‌روف از برجسته‌ترين نويسندگان انديشمند معاصر در زمينه مسايل تئوريك هنر و ادبيات است» و متن كتاب كه حاوی‌ 4 فصل است، اين گفته را حدوداً ثابت می‌كند.

عناوين فصول، به ترتيب، اينهاست: ذوق زيبايی‌‌شناسی‌ (در 9 صفحه)- شناخت هنر زيبائی‌ (11 صفحه)- نوع‌بندی‌ هنرها (9 صفحه) و نويسنده و زندگی‌ (22 صفحه).

 مطالب فصل نخست، به واقع حاوی‌ جدل نويسنده با انگاره پندارگرايان در تعريف و برداشت از مفهوم «ذوق» است. پندارگرايان ذوق زيبايی‌‌شناسی‌ را، مهارتی‌ فطری‌، منتزع و تغييرناپذير قلمداد می‌كنند، اما برای‌ اثبات اين ادعا دلايلی‌ علمی‌ ارائه نمی‌دهند.

نويسنده برای‌ آنكه مشخصاتی‌ عينی‌‌ از «ذوق» در مفهوم زيبائی‌ شناسانه‌ی‌ آن بدست 

ادامه نوشته

تذکره شیخ صفی الدین اردبیلی، یازار: محمد نشاطی شئرازی

حاضیرلایان: داود بهلولی

حكايت

حاجي علي، آتاسي پيره نجيبدن روايت ائتدي كيم اول دئدي حضرت شيخ بير گون مني پيره خليل ايلن بوكاول يوسفين يانينا كي اردبيلين چئوره‌سينده بير گوجلو بگ ايدي سالدي كيم بير كنددن نئچه آدامي دوتساق ائيله‌ميشدي، شفاعت ائيلمگه. بوكاول يوسف بير ائوده ايدي كيم خشكرودون قيراغيندا ياپميشدي. يانينا خبر آپارديلار كيم «شيخين نئچه مريدلري بير مصلحت ايچون گلوپدورلر.» بيزي ايچري‌يه آپارديلار. حضرت شيخ قدس الله سره‌نون سلامين آنا يئتيرديك. سونرا دئديك: «حضرت شيخ بيزي فلان جماعت ايچون شفاعت 

ادامه نوشته

ورزقان شعر مجموعه‌سی نشر اولدو

«حسین دوزگون»ون لاپ تازا شعرلری «ورزقان» آدی آلتیندا چاپ اولدو. بو کتابدا یئنی شعرلر واردیر. 130 صحیفه‌ده توپلانان یوزدن چوخ شعرلرده یئتمیشه یاخین سنّی اولان شاعرین عواطف و احساسلاری مدرن بیر دیل ایله گنج‌لرین احتیاجلاری اولان موضوعلار ایله یاناشی وطنه و خلقه عشق چالارلارینی دولدورور و دیله گتیریر. بو شعر مجموعه‌سی معاصر شعر دونیامیزین چوخ قیمتلی بیر اینجی‌سی کیمی دگرلندیریلیر. آشاغیدا بیر نئچه شعرینی تقدیم ائدیرم:

اولدوز کیمی

نییه فخر ائتمه‌ییم سنه، ای وطن!

هر نه‌یی دُنیادا وئریبسن منه.

ادامه نوشته

دیوان لغات الترک (شیخ محمود کاشغری، ترجمه و مقدمه: دکتر حسین محمدزاده صدیق)

دیوان لغات الترک، ترجمه: دکتر ح. م. صدیق.

 باب فَعْليٰ

اِکيِ iki : دو

 باب فُعُلْ از غنّه­داران با واج «ج»

 اُتُنْجْ ötünç : وام و قرض.

 مَنْ اَنْکارْ يَرْماقْ اُتُنْج بيردِمْ

mənaŋaryarmaq ötünçbérdim

يعني : من به او پول قرض دادم.

اُوتُنْجْ utunç : اُوتُنْج ايشْ utunçiş يعني : کار سرزنش انگيز و دور از حيا, از ريشه­ياُﭬـُتْ uwut در معناي حياست.

اُجُنْجْ üçünç : سوم در شمار.

اِکِنْجْ ikinç : دوم در شمار.

قاعده چنان است که به ريشه­ي تکواژ در اعداد زير ده, آنگاه که خواهند پيرو و تالي عدد پيش از خود شـود, پـي­افـزوده­يي از دو حروف «ن» و «ج» مي­افزايند. مانند تُوْرتُنْجْ

ادامه نوشته

تذکره شیخ صفی الدین اردبیلی، یازار: محمد نشاطی شئرازی

حاضیرلایان: داود بهلولی

حكايت

باغبان پيره سخي دئدي كيم خلخاللي پيره ابراهيم كيم كُرجون كنديندن ايدي، دئدي كيم چون خلوتده اوتورموشدوم، دماغيمدا بير حرارت ظاهر اولوب واقعه‌لريمي حضرت شيخه عرض ائتمك قاتلانامازديم. حضرت شيخ قدس الله سره رخصت وئردي كيم هر خاچان كيم خاطرين ايسته‌سه، يانيما حجابسيز گل. بير ياريم‌گئجه قالخيب حضرت شيخين قوللوغونا واريرديم. خلوتسرايين قاپيسيندا جنّيلردن چوخ غلبه‌ليك گؤردوم كيم بير ـ بيري اوستونه موج اورارديلار. كئچمك مجالي بولمازديم. پس آنلار يول آچيب كوچه وئرديلر كئچمگيم ايچون. پس مانا ايسمارلاديلار كيم «همان كيم حضرت شيخين خدمتينه يئته‌سن، گيرمگه بيزيم ايچون اجازت آلا گؤر تا زيارتينه مشرف اولاليم.» چون شيخين حضرتينه يئتديم و ايستديگيم حاصل 

ادامه نوشته

آذربایجان کجاست؟

در طول تاریخ، شمالغرب کشورمان، آذربایجان نامیده شده است که امروزه شامل تمام اراضی استان‌های اردبیل، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، زنجان، همدان و بخش‌هایی از استان‌های گیلان، قزوین، البرز و کرمانشاهان را تشکیل می‌دهد. اخیراً افرادی پیدا شده‌اند که می‌خواهند بخش‌هایی از این سرزمین پرنعمت را تجزیه کرده، به نام‌هایی مانند «کردستان» موسوم سازند. همان طور که نام خلیج فارس، همیشه فارس باقی مانده، نام شمالغرب کشورمان نیز همیشه «آذربایجان» باقی خواهد ماند. برای آوردن دلایل تاریخی چند صفحه از کتاب «فرضیه زبان آذری و کسروی» اثر دانشمند ایرانی استاد دکتر حسین محمدزاده صدیق را در زیر عیناً از کتاب فوق، نقل می‌کنیم:

در حدود العالم من المشرق إلی المغرب که در سال 472 هـ . قـ . به زبان فارسی تألیف شده، وقتی سخن از حدود آذربایجان می‌رود، می‌گوید:

«مشرق این ناحیت (= آذربایجان)، حدود گیلان است و جنوب وی حدود عراق است و جزیره، و مغرب وی حدود روم است و سریر، و شمال وی حدود سریر است و خزران. و 

ادامه نوشته

تذکره شیخ صفی الدین اردبیلی، یازار: محمد نشاطی شئرازی

حاضیرلایان: داود بهلولی

حكايت

بو جندلي مولانا شمس‌الدين، حاجي فخرالدين‌دن روايت قيلدي كيم حضرت شيخين قدس الله سره خدمتينده قطب‌الاقطاب حاجي شمس‌الدينين زيارتينه واريرديق كيم جزوي زحمته اوغراميشدي. بير مئشه‌يه ياقين يئتديك. حضرت شيخ قدس الله سره آتيني توركن سورردي. يولداشلاري يولدا گئري‌يه قالديلار. من شيخين آرديندا يوگوروردوم. مئشه‌نين ايچينه گيرديك. بير گئديگه يئتديك. آندان اؤتونجه بير چايدا قوندوق، صفالي چمنلر چئوره‌سينده. حضرت شيخ قدس الله سره نئچه ركعت ناماز ادا قيليب نامازدان سونرا بير ساعت مراقب اولدو، يعني باشيني ديزي اوستونه قويدو. پس باشين قالديريب دئدي: «حاجي! ايمديجه بير جماعت گلورلر؛ اوچ تپشي بال گتيريرلر. گرك كيم اول كيچي تپشي كيم آغ اكمك اوستونده‌دير، منيم اؤگومه قوياسان و اول ايكي تپشي اول بريان قوزو ايلن كيم اؤزگه جماعت داخي گتيره‌جكديرلر طالبلره وئرمه‌يه‌سن كيم آنلارين قورساغينا لايق دگولدور.» بير ساعت آندان كئچينجه بير قوشون آدام گؤردوم كيم گلديلر و اوچ تپشي بال، ائله كيم حضرت شيخ 

ادامه نوشته

شعر و موسیقی در میان ترکان قشقایی

(برگرفته از مقاله‌ی دکتر ح. م. صدیق با عنوان: میرزا جهانگیر خان، فرزند ایل سرافراز - به بهانه اجرای برنامه «شناخت موسیقی دستگاهی ایران» توسط محمدرضا لطفی و عمد ایشان در عدم اشاره به شعر و موسیقی ترکی)

1 -  پیشینه‌ی موسیقی

به خلاف آنچه مرفّهان بی‌درد و دهریون و حكمت ناآشنایان لاابالی و خوشگذرانان بی‌ادراك و معرفت، شایع می‌كنند، دین مداری و خدا محوری و كهانت جویی و تعبّد پیشگی، اساس و جانمایه‌ی موسیقی بشر است. قدمت موسیقی به اندازه‌ی زبان و شاید از آن هم فزون‌تر است و اعتبار و اهمیت آن بسیار فراتر از اعتبار و اهمیت زبان است. چرا كه بشر بی‌ آن پیوسته احساس فقر و خلأ معنوی كرده است و اگر زبان را به مثابه‌ی وسیله‌ی انسیت و ایجاد ارتباط و پیام‌رسانی روزمره به كار گرفته است با موسیقی به عنوان زبانی فراتر از آن و وسیله‌ای پر شورتر از زبان معمولی سخن گفته است و آن را یك عامل بنیادین حیات معنوی خود، چون زیرساختی بر زندگی این جهانی بر شمرده است. موسیقی هیچ گاه ماهیت سرگرم كننده، مانند شطرنج یا چوب الف نداشته است و انسان، بی آن احساس كم‌داشت كرده است.

موسیقی در هر زمان و در همه‌ی روزگاران بشر بوده است و اندرونه‌ی بشر از لحظه‌

ادامه نوشته

چرایی دشمنی سایت آذریها با امثال دکتر صدیق (حسین دوزگون)

منبع: وطن دیلی نیوز

در بسیاری از منابع و مراجعی که به دیدگاه پان ایرانیسم متمایل است و اشاعه دهنده یک سیاست کور در خصوص اقوام غیرفارس زبان ساکن در ایران است که استارت آن در دروه حکومت نژاد پرست پهلوی زده شد و میتوان به عینه دید که برای زبان و ادبیات ترکی تاریخ و گذشته ای جعلی ساخته و تمام آثار ادبی ترک زبانان را انکار میکنند تا جایی که بنابر ادعای اینان زبان ترکی زبانی است وارداتی از سوی مغولها و تمام مردمی که به این زبان تکلم میکنند در اثر زور شمشیر و با غالب شدن این زبان که ارتباطی به مغولها ندارد ترک زبان شده اند.

حتی عنوان میشود سرآغاز گویش به این زبان در ایران به دوره صفوی برمیگردد و تا قبل از آن هیچ ترک زبانی در ایران وجود نداشته است.  اما باید گفت که زبان ترکی 

ادامه نوشته

چاغداش نثریمیز نمونه

قایناق: دکتر صدیقین دیل بیلیم درسلیگی، حاضیرلایان: محمد صادق نائبی، تهران، نشر تکدرخت.

چؤره‌ك آغاجی

برهمن دئدی:

- بابا آدم دؤورۆنده‌ن بری اریك آغاجی، خورما آغاجی، تورونج آغاجی زومره‌سینده بیرده چؤره‌ک آغاجی وار ایمیش.

بارلی آغاجی تانری یاراتدی، چؤره‌ک آغاجی‌نی دا: انسان!

شاعیر امیرلره، خانلارا مدیحه یازماقلا، وزیرلر پادشاها یالتاقلانماقلا، ندیمه‌لر ملكه‌نین حسن و جمالین تعریف له مكله، جین گیرلر جین توتماقلا ... جلادلار باش كسمكله: 

ادامه نوشته

معرفی میرزا مهدی خان استرآبادی (منشی الممالک نادرشاه افشار)

دکتر ح. م. صدیق

 1-  پدر

نام پدر میرزا مهدی‌خان، محمد نصیر بود.  خود وي در تاريخ جهانگشا خويشتن رامحمد مهدي بن محمد نصير استرآبادي معرفي مي‌كند.VII وي اهل روستاي باباگليناز توابع استرآباد بوده است.

2-  كودكي

پدرش، ميراز مهدی‌خان را در ايام نوجواني جهت تحصيل علوم به اصفهان برده و ميرزا مهدي در مدت اندكي در تحصيل علوم عصر از اقران سبقت جسته است و در روزگار 

ادامه نوشته

تذکره شیخ صفی الدین اردبیلی، نگارش: محمد نشاطی شئرازی

حاضیرلایان: داود بهلولی

حكايت

شيخ صدرالدين دئدي كيم شيخ قدس الله سره گرمرودون طرفينه واريردي. و جمال‌آبادين كندينده بير طالب علم وار ايدي صدرالدين آدلي كيم دوغرو يولدان باطل طريقه دوشموش ايدي و صلاح قاعده‌سيندن دؤنوب فساد رسمي پيشه ائيله‌ميش.

بيت

صورتي انسان گيب ايدي، باطني شيطان تكي         

گر آني غول بياباني دئسه‌م دوتما شكي

همان كيم شيخ قدس الله سره سراو چايينا يئتدي و جمال‌آباد كندي شيخين مبارك قدميندن 

ادامه نوشته

سخنرانی دکتر ح. م. صدیق در همایش بین المللی شیخ صفی الدین در تهران

نبع سایت دوزگون. گزارش: روز دوشنبه 16 دی ماه 1392 نخستین همایش علمی بین المللی شیخ العارفین سید صفی الدین اردبیلی (به مناسبت هفتصدمین سال رحلت) در مرکز همایش‌های کتابخانه‌ی ملی برگزار شد. در این همایش پس از قرائت قرآن و سرود ملی، ابتدا دکتر سید سلمان صفوی – دبیر علمی همایش- گزارش خود را ارائه کردند. بعد از قرائت پیام ریاست جمهوری، دکتر غلامرضا اعوانی به سخنرانی مشغول شدند. دقایقی کلیپ مربوط به بقعه‌ی شیخ صفی پخش شد. سپس سرلشکر سید یحیی صفوی – دستیار و مشاور عالی مقام معظم رهبری – به ایراد سخنرانی پرداختند. پس از ایشان، آیت الله اراکی – دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی- درباره‌ی عرفان صفوی مطالبی را بیان کردند.

حسن ختام قسمت صبحگاهی این همایش، اجرای موسیقی توسط حسام الدین سراج و گروه همراه ایشان بود.

پس از صرف ناهار و اقامه‌ی نماز، قسمت دوم همایش از ساعت 30/13 آغاز به کار 

ادامه نوشته

تذکره شیخ صفی الدین اردبیلی، یازار: محمد نشاطی شئرازی

حاضیرلایان: داود بهلولی

حكايت

مولانا محيي‌الدين دئدي شيخ قدس الله سره خلخال ولايتيندن كرج كندي ساتين آلدي. كرجيلر سركشليك ائديب دوغرولوغا باش انديرمزديلر. بير گون حضرت شيخ غيرت اوستونده ايدي. بويوردو: «كرجيلر! اؤز ادبينيز ايلن اوتورونوز و فضوللوق ائتمه‌نيز يوقسا سيزي اول‌قدر قويارام كي اتينيز ايله درينيز تؤكوله و سوموكلرينيزي قورويا قالا. آندان سونرا خواجه صدرالدين حمايتينيز ائده.» چون موندان بير آز مدت كئچدي، كندليلر قامي بورجلو ابتر قالديلار و باغلاري ساتديلار و خلخالليلارا اسير اولدولار. پس شيخدن سونرا هم اول حضرتين اشارتي ايله شيخ صدرالدين آنلاري خلخاللي خواجه خسرودان گئري آليب بورجلاري اؤده‌ييب آنلاري قورتاريب ايمن قيلدي.

بيت

هر وعده كي قيلدي شيخ ظاهر اولدو         طالب نه كيم ايستر ايدي آسان بولدو

دیوان لغات الترک (شیخ محمود کاشغری، ترجمه و مقدمه: دکتر حسین محمدزاده صدیق)

ترجمه: دکتر ح. م. صدیق

باب فَعال و فَعُولْ

اَلُوجْaluç : شفتالو.

اُلارْular : کبک.

اَذيزəžiz : بلندي هر چيزي.

اوُسُوْزusuz : اوُسُوْز کِشي usuzkişi  يعني : شخص گريخته خواب و خواب آلود.

اِسيزْısız : بچه کوچولوي شرور, شيطنت کننده و نافرماني.

اَکيشْəgiş : فضولاتي که پس از ذوب فلزات معادن بر جاي ماند.

ادامه نوشته

مقامه در سوک سهند- بخش دوم (سروده شهریار)

منبع: دو سهندیه شهریار، مقدمه و گردآوری: دکتر ح. م. صدیق، نشر تکدرخت.

- 5 -

وز شاعران او چه بگویم، خدای را،

یک «صابر»ش به هر چه که شاعر، قلم کشید!

در انقلاب اول مشروطه رهبر است،

بیدار کرد خفته‌ی اندیشه و قلم.

هشدارهای اوست که بیدارباش ماست ،

الهام بخش جمله اساتید شعر ماست.

«لاهوتی»اش مجاهد و سرمشق انقلاب،

«عشقی» و «فرّخی» دو شهیدند چشمگیر.

ادامه نوشته