صمد بهرنگی را بیشتر بشناسیم

سلمان صفریان

صمد بهرنگي جز و نويسندگان است كه به ندرت شاهد آثار علمي و تحقيق بي طرفانه در مورد وي و آثارشان مي باشيم.لذا بر آن شديم تا گامي در جهت شناسايي چهره واقعي او برداشته و به تحليل محتواي آثارش بپردازيم.اكنون به ترتيب ، به جمع بندي موارد بررسي شده خواهيم كوشيد.
    صمد در دوم تير ماه سال 1318در محلة چرنداب  تبريز، در خانواده اي فقير ديده به جهان گشوده است.دوران كودكي او همزمان با اشغال تبريز از سوي قشون روس ،جنگ جهاني دوم ،قيام فرقة‌دموكرات آذربايجان و كودتاي 28 مرداد 1330بوده است.او تحصيلات متوسطة‌خود را در اين شهر به سر برده ،وارد دانشسراي تربيت معلم شده، سپس به ادامة‌تحصيل در رشتة‌ادبيات انگليسي در دانشگاه تبريز پرداخته است. و در اين دوران در فعاليت هاي سياسي وقت، خصوصاً‌اعتصابات معلمين به طور فعال مشاركت داشته است.
     علي رغم اينكه صمد در 29سالگي

ادامه نوشته

تاثیرات داستان‌های صمد بهرنگی

سلمان صفریان

      همچنانكه صمد معتقد به ياد گرفتن وياد دادن است ،معتقد به تأثير پذيري و تأثير گذاري نيز هست. وآن را در واقع رنگ زندگي مي داند. البته كه منظور از تأثير ،تأثير مثبت است. اين تأثير مثبت گاهي به صورت تحريك ظاهر مي شود و گاهي نيز به صورت نغيير مثبت يا نوعي ساماندهي امور واقع مي گردد.كه در اين بخش ، از اعتقاد او به مقولة تأثير  و نحوة‌تبليغ آن و نتايجي كه در اين موضوع حاصل كرده است ،بحث خواهد شد.

گفتيم كه صمد تأثير را رنگ زندگي مي داند.گاهي ،اهميتي كه او به تأثير مي دهد حتي فرارتر از زندگي مي باشد:

« البته اگر يك روز ناچار با مرگ روبرو شدم كه مي شوم – مهم نيست ؛ مهم اين است كه زندگي يا مرگ من ، چه اثري در زندگي ديگران داشته باشد» (صمد بهرنگي ،1378،ص397).

ادامه نوشته

جهان بینی صمد بهرنگی

منبع: تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی، تالیف سلمان صفریان، تهران، نشر اندیشه نو، ۱۳۹۱.

اساسي ترين نكته اي كه در اين باب بايد بدان توجه داشت اين است كه آنچه از نظر صمد اصالت دارد انسان است. صمد همه چيز را براي سعادت انسان مي خواهد و سعادت انسانها را در ارتباط سالم اجتماعي بين آنها مي بيند. او يك جامعه گراست. پرداختن به ديگران، آنچنان در تمام آثار وي متبلور است كه نيازي به استناد باقي نمي ماند هر چند گه در بخش هاي پيشين راحع به اين موضوع با ارائه به استنادهاي لازم مفصلا بحث شد.

بنابراين، پيكان مبارزه او كساني را مورد هدف قرار مي دهد كه بر خلاف وي چيزهاي ديگري غيراز اصالت انساني برافكارشان حاكم است. لذا با ترسيم كلاس بندي ها و رده بندي هاي خاصي كه مبنايش مسائل تاريخي و جغرافيايي , اجتماعي , فرهنگي و حتي اقتصادي مي باشد , به خود حق مي دهند كه بعضي انسانها را به برخي ديگر ترجيح دهند. و اين همان مسئله ي است كه صمد بهرنگي را مجبور به نشان دادن واگنش مي كند.

ادامه نوشته

نقدهاي صمد بهرنگي

منبع: تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی، تالیف سلمان صفریان، تهران، نشر اندیشه نو، ۱۳۹۱.

سلمان صفریان

آخرين موردي كه از مقوله تعهد به آن مي پردازيم نقد صمد است. اين نقدها نشان مي دهد كه صمد چگونه در مقابل نوشته هاي ديگران احساس مسئوليت مي كند. چه در مواردي كه بايد رد كند و چه در مواردي كه بايد تأييد نمايد. در اين قسمت ابتدا اشاره اي به نقد آثار تركي، از وي مي نماييم.

اظهار نظر صمد در مورد اشعار « جوشغون » , « محمد راحيم » و « سهند » نشان مي دهد كه وي تسلط قابل قبولي به شعر تركي داشته است. هر چند كه اسلوب بيان، اندكي تند و غليظ باشد :  

« شعر سهند همانند كوه سهند حتي به شعر خود شهريار نيز سايه مي افكند[1] و شعر محمد راحيم ، مقدار زيادي حرفهاي فرموله است , به اضافه چند تايي احساس وطني مثلا ]...] شعر جوشغون ]...] تازگي هاي زيادي دارد، اما قابل مقايسه با شعر سهند نيست »     ( صمد بهرنگي , 1357 , ص 183 ).

ادامه نوشته

سبك, لحن , و شيوه نگارش صمد بهرنگي

سلمان صفریان

با توجه به نزديكي تنگاتنگ سه موضوع سبك و لحن و شيوه نگارش , هر سه آنها را تحت يك تيتر گرد آورديم. لكن بطور جداگانه به بررسي هر كدام مي پردازيم.

الف. سبك

البته بررسي سبك صمد بهرنگي , خود تحقيق جداگانه و مستقلي مي طلبد. اما آنچه از شماي كلي آثار وي خصوصا قصه هايش به چشم مي خورد , چنانچه در بررسي ساختار قصه ها ديديم ,اين است كه از نظر صمد فرم، تحت الشعاع محتوا مي باشد. او حرفي دارد كه مي خواهد بزند , پيامي دارد كه بايد به مخاطبش برساند. چگونگي اين انتقال هرگز اهميت خود پيام را ندارد. لذا با جزميت تمام نمي شود گفت كه صمد بهرنگي يك » فلان » ايست است.

او بيشتر به رئاليسم گرايش دارد. برخي از قصه هاي وي مانند « 24 ساعت در خواب و بيداري »، و« پوست نارنج », تماما رئال و واقعگرا هستند. صمد مي خواهد زشت و زيبا را در كنار هم به مخاطبش نشان دهد. چرا كه قصد دارد آنها را از خوش بيني و بد بيني مطلق باز دارد. و با زندگي واقعي آشنا سازد البته كه او ايده آل هاي نيز دارد , و براي رسيدن به آن ايده آل ها از جان و دل مي كوشد. و اين كوششها به قدري وسيع و گسترده هستند كه اگر او را يك « ايده آليست » بخوانيم ، خطا نكرده ايم. چون در فصل «اهداف و انديشه هاي صمد بهرنگي » به نمونه هايي از اين گونه عقايد و انديشه هاي وي پرداخته شده است ، لذا از تكرار مكررات خودداري مي شود.

ادامه نوشته

اهداف و اندیشه‌های صمد بهرنگی

منبع: تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی، تالیف سلمان صفریان، تهران، نشر اندیشه نو، ۱۳۹۱.

الف. رسالت معلمي

از آنجا كه صمد بهرنگي يك معلم بود , لذا وي حتي در قصه هايش هر جا كه موقعيتي پيش مي آمد يا پيش مي آورد , به انتقال اطلاعات علمي به مخاطبين خود مي پرداخت. چرا كه معتقد بود « بچه ها قصه و داستان را با ميل مي خوانند » ( صمد بهرنگي , 1378 ، ص 141 ).

در قصه « يك هلو و هزار هلو »، به اختلاف درجه حرارت از زبان هلو، اين گونه اشاره مي شود :

« صاحبعلي هم من را با احتياط لمس كرد و گفت : آري , سرد سرد است.آنوقت من را از آب درآورد , ازآب كه در آمدم بيرون را گرم حس كردم» ( صمد بهرنگي , 1378 , ص 254 ).

يا مراحلي كه هلو براي رشد و تكامل خود گذرانده است :

« روزي ذره هاي بدنم خاك و آب بودند , بعضي ها يشان هم نور خورشيد. مادرم آنهارا كم كم از زمين مي مكيد و تا نوك شاخه هايش بالا مي آورد. بعد مادرم غنچه كرد. بعد گل كرد. من ذره هاي تنم را كم كم از تن مادرم مكيدم و با ذره هاي نور خورشيد قاطي كردم تا هسته و پوست و گوشتم درست شد وشدم هلويي رسيده و آبدار» ( صمد بهرنگي , 1378 , ص 254 ).

ادامه نوشته

تعهد صمد بهرنگي

منبع: تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی، تالیف سلمان صفریان، تهران، نشر اندیشه نو، ۱۳۹۱.

مقوله تعهد را مي توان زير عنوان شخصيت يا اهداف و انديشه هاي هر شخصي بررسي كرد و گفت كه « او شخصيتي متعهد داشت » يا: « او به تعهد معتقد بود » , حالا از هر نوعش كه باشد. اما آنچه مسلم است ، تعهد صمد بهرنگي جزو خصايص بارز وي محسوب مي گردد. و شايد اگر او را فقط با تعهدش معرفي كنيم، شاهد سخن بجا مانده زيادي نباشيم. چرا كه در تمام رفتار , گفتار و كردار او يك مفهوم هميشه حضور دارد و آن تعهد است. « صمد چهره حيرت انگيز تعهد بود. تعهدي كه به حق بايد مضاف غول و هيولا توصيف شود : غول تعهد، ‍ هيولاي تعهد» ( احمد شاملو , 1379 , ص 300 ).

در دوران معلمي ،« در حالتي كه همكاران صمد از هر فرصتي براي آمدن به شهر استفاده مي كردند و از هر طريق كوشش مي كردند كه به شهر هاي بزرگ منتقل شوند , او روزها, بي آنكه تمايلي به آمدن به شهر داشته باشد , در روستا مي ماند و از معاشرت با روستائيان لذت مي برد.

ادامه نوشته

اهداف و اندیشه‌های صمد بهرنگی - 2

 منبع: تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی، تالیف سلمان صفریان، تهران، نشر اندیشه نو، ۱۳۹۱.

بخش دوم

از نظـر صمد بايد تلاش كرد و جدّيت نشـان داد و اميدوار بود. همـان گونه كه گفته شد، حتـي اگر نتيجـة حاصله قـابل توجـه هم نبـاشد. چنانكـه او در مورد اعتصابات سـال 1341   مي گويد : « بايد قبول كنيم در اين اعتصاب چيـزي بدست نياورديم ولي خوب ، همين قدر كه نشان داديم مي توانيم و قادر هستيم كه چنين اعتصاب بزرگي راه بيندازيم و دولت را ساقط كنيم خود بزرگترين درس اعتصاب سراسري معلمان بود » ( اسد بهرنگي ، 1379 ، ص 85 ). ‌

وقتي از اعلاميـه هـايـي كه وي بـه مدارس شهر ستانهـاي مختلف پست مـي كرد ، انتقاد شده و بـي فايده بودن اين كار تذكر داده مـي شود، و اين كه مخاطبين شـايد از ترسشـان آنهـا را پنهـان كنند ، صـمد مـي گويد : « مهم نيست. آنچـه كـه در گفتن هست در نگفتن نيست. خواندن يك نفـر هم خـود ، كار مثبتي است » ( صـمد بهـرنگي ، 1379 ، ص 86 ).

اين جملـه در واقع تفسير صريحـي از جملاتـي است كه از زبان قهرمانان قصـه هاي او ذيلاً نقل مـي گردد : مـاهـي سيـاه كـوچـولـو در پـاسـخ مـاه كـه مـي گـويد : « جهـان خيلـي بزرگ است. نمـي تـوانـي همـه جـا را بـگـردي  ‍‍] مـي گـويد : ]  بـاشد هـر جـا كـه تـوانستم مـي روم » ( صـمد بهـرنگي ، 1378 ، ص 391 ).

ادامه نوشته

اهداف و انديشـه هـاي صـمد بهـرنگي

منبع: تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی، تالیف سلمان صفریان، تهران، نشر اندیشه نو، ۱۳۹۱.

بخش اول

آنچـه به عنوان هدف ، از آثار صـمد بهـرنگي قابل استخراج است ،“ انسـان شدن” و رسيدن به ارزش هـاي انسـانـي مانند عدالت ، دموكراسـي ، آزادي و جامعه اي مترقـي را شامل مـي شود. و البته در اين مسير اهداف فرعـي ديگري ظاهر مـي شوند، كه مـي توان به گرفتن انتقام مردم ، لرزاندن پايه هاي حكومت هـا و تنبيه بعضـي از ادبـا و محققين، كـه به زعم وي مفيـد به حال جامعه نيستند ، اشـاره كـرد.

به عنوان اولين هدف صـمد بهرنگي به جمله اي از وي اشـاره مـي كنيم كه در نامـه اي به دوست صميمي اش يوسف نوشتـه است :

« عزيزم از آرزوهـايت راجع به من و آن مقامـي كه خـودت مـي داني ، برايم نوشتـه بودي. باور كن من نمـي خـواهم چيزي بشوم ، تنهـا مـي خواهم يك انسـان باشم. يوسف باوركن. مشكل است كه آدم يك ، انسـان ’ بشود » ( اسد بهرنگي ، 1376 ، ص 59 ).

ادامه نوشته

شخصيت صـمد بهـرنگي

منبع: تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی، تالیف سلمان صفریان، تهران، نشر اندیشه نو، ۱۳۹۱.

در مورد شخصيت صـمد بهـرنگي صحبت هـاي زيادي گفتـه و نوشتـه شده است اما، ما در اين تحقيق بر آن شديم خصوصيات اخلاقي صـمد را از لابه لاي آثار خود ايشـان استخراج و به طور فشرده مورد بحث قرار دهيم. اين خصوصيات اجمالاً عبارتند از : تواضع ، صداقت ، صميميت و سادگي ، محبت ، دلسوزي ، نوع دوستي ، فداكاري ، صراحت ، پرهيزگاري ، وفاداري،قدرداني ، پويايي، هشياري و جسـارت.

در باره تواضع و فروتني وي ،به جمله اي ازغلامحسين ساعدي ،از دوستان نزديك صـمد بهـرنگي اشاره مي شود. او در مورد كتاب « پاره پاره »كه صـمد، با اسم مستعار « ص – قارانقوش » به چـاپ رسـانده بـود مــي گويد : « صـمد تنهـا بـه اين دليـل نـام مستعار بـراي خـود بـرگـزيد كـه از شهـرت كاذب به شدت بيـزار بـود ، و از اينكـه هر چـه را مـي پسنديده ، چيده و كنار هم گذاشته ، جزو فضلا جا بخورد » ( اسد بهـرنگي ، 1379 ، ص 103 ).

صـمد در نامه اي بـه نسيم خـاكسـار مـي نـويسد : « زبـان الكن مرا بـه من ببخش كـه نمـي توانم مثل « ادبا » اصطلاح مخصوص هـر چيـزي را سر جايش بياورم. ‍‍]...] من با ترس و باور كن با خجالت ، اين كار را شروع كردم چون خيال نمي كردم بتوانم كاري بكنم » ( اسد بهـرنگي ، 1379 ، ص 15 – 16 )، او حتي در برخـورد با شـاگردانش نيز شيوه اي جز اين ندارد. در نامـه اي : « چرا به منُ جناب آقا ‏‏‎ مـي گويي؟ نكند هنوز اعتقاد به آنگونه القاب داري حتماً كـه نداري. » ( اسد بهرنگي ، 1376 ، ص 13 ). يـا در نـامـه اي ديگـر بـه شـاگردي ديگر: » براي من آقا هم ننويسـي چيزي نمـي شـود.بـه همان طـريق احتـرام بگذاريد كه بـارها برايتان گفتـه ام » ( اسد بهـرنگي ، 1377 ، ص 8 ).

ادامه نوشته

هـويت قومي - فرهنـگي در آثار صـمد بهـرنگي

منبع: تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی، تالیف سلمان صفریان، تهران، نشر اندیشه نو، ۱۳۹۱.

مطالعة صـمد بهرنگي بعنوان يك نويسنده، بدون توجـه به هويت قومي آذربايجاني‌اش كافـي نبوده و محقق را به مقصود نخواهد رسـاند. « زندگي صـمد بهـرنگي نويسنده از هنگامي آغاز شد كه با حلقة روشنفكران آذري پيوند خورد. نخستين نوشته اش بنام تلخون كه بر گرفته از افسـانه هاي محلي آذربايجان بود ، به امضاي « ص – قارانقوش » در كتاب هفته به چاپ رسيد» ( محمـد هـادي محمـدي و علي عباسي ، 1381 ، ص 30 ). همين رونـد دربـارة وي تا آخـر عمر ادامه مـي يابـد. چنانكـه مرحـوم جلال آل احمد در مقالـه اي كه بعد از مـرگ صـمد در ويـژه نـامة مجلة آرش چـاپ شـد وي را بـا عنـوان « ايـن وجـدان بيـدار يـك فرهنـگ تبعيـدي » ( جلال آل احمد ، 1347 ، ص 7 ) معرفي مـي كند.

براي توضيح و تبيين عبـارت » فرهنگ تبعيدي » مدارك و اسناد فراوانـي در تاريخ ايران وجود دارد كه نشـان دهنـدة ارادة رسمـي حاكميت وقت، مبنـي بر حـذف زبـان و فرهنـگ آذربايجان مـي باشد. كه بعنوان مثال با مراجعه به كتاب « گذشته چراغ راه آينده »، منتشر شده توسط جامي ، وكتابهـا ومقالات بسيـار ديگر، اخذ پاسخ اين گونه مسائل به آسانـي ميسر است ، كه ما را سرپرداختـن به آنهـا نيست. لذا به عنوان نمونـه به پاسخ مرحوم احمد شاملو اشاره مـي شود كه در مقابل سوال آقاي مهـدي اخوان لنگرودي مطرح مـي شود.

ادامه نوشته

نگرش تحليلي يا شناخت شناسـي و منزلت صمـد بهرنگـي

منبع: تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی، تالیف سلمان صفریان، تهران، نشر اندیشه نو، ۱۳۹۱.

منابع الهـام صمد بهـرنگي

زندگي فردي و اجتماي صـمد بهـرنگي ، محيطي كه در آن بسر برده و فرهنگ حاكم بر آن محيط و انواع و اقسام مشكلات سيـاسـي ، اجتماعي ، اقتصادي و فرهنگـي كه گريبانگيـر انسانهاي محيط وي هستند ، همـه و همـه نه تنهـا در خلاقيت ادبي صمد بهـرنگي تأثيرداشته اند ،كه درونمايه اغلب آثـار وي را تشكيل داده اند.

او از زمانيكه هنوز نويسندگي را آغاز نكرده بود در فكر اين بود كه تصويرگر وآئينه تمام نماي زندگي هايي باشد كه از نزديك لمس شـان كرده است. به طوري كه خود وي مـي گويد : « من هر وقت با آقا نقي صحبت مـي كنم و به حرفهايش گوش مـي دهم داستان دختر عمو بت بالزاك برايم تداعـي مـي شود. كاش آدم قدرتش را داشت و داستـان زندگـي اين مرد را مـي نوشت. مطمئن هستم كه از داستان عمو بت گيراتر مـي شد » ( اسد بهرنگي ، 1379 ، ص 41 ).

ادامه نوشته

تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی - عادت

منبع: تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی، تالیف سلمان صفریان، تهران، نشر اندیشه نو، ۱۳۹۱.

خلاصة قصه

اين قصه در اصل از خاطرات خود صمد بهرنگي است. او احساسات خود را در روزهاي اول معلمي به قلم آورده، به توصيف روستايي كه براي تدريس به آنجا اعزام شده، مي پردازد. سپس بـه بـازرسي بـازرسان وقـت از مـدارس اشاره كرده، آنها را از انتقاد خـود بـي نصيب نمي گذارد. و دست آخر اينكه بالحني صميمانه تر و دلسوزانه تر عادت خود را به بچه هاي فقير، و مردم و محيط روستا و مدرسه و بازرسان آنگونه اش و امكانات محدودش بيان مي كند.

دربارة قصه

چنانچه گفته شد اين نوشته، در واقع جزو يادداشت هاي شخصي صمد بهرنگي است كه با توجه به خاطرات خود نوشته است. و تنها بدين علت بعنوان قصه در اين تحقيق آورده شد كه در مجموعة قصه هاي وي چاپ شده است. و گرنه اگر بخواهيم صرفنظر از اطلاعات موجود، اين نوشته را يك اثر ادبي تلقي كنيم شايد بتوان گفت كه تكه اي يا فصلي از يك رمان است اما اطلاق كلمة قصه به آن به سختي امكان پذير است چرا كه در صورت قصه بودن بايد بتوانيم با بحث هاي ساختاري به تجزيه و تحليل آن بپردازيم.

ادامه نوشته

تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی - ماهی سیاه کوچولو

منبع: تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی، تالیف سلمان صفریان، تهران، نشر اندیشه نو، ۱۳۹۱.

خلاصة قصه

اين قصه، سرگذشت ماهي سياه كوچولويي است كه در يك شب چله، ماهي پيري، ته دريا براي دوازده هزار تا از بچه ها و نوه هايش تعريف مي كند: اين ماهي سياه كوچولو به همراه مادرش در جويباري زندگي مي كرد. روزي تصميم مي گيرد آنجا را ترك كرده و برود ببيند در دنيا چه خبر است و آخر جويبار به كجا مي رسد. وي علي رغم مخالفت هاي مادرش و همسايه ها قانع نمي شود. همسايه ها مي خواهند كه ماهي سياه كوچولو را نيز مثل سلفش » حلزون پيچ پيچه » بكشند، كه وي موفق مي شود به كمك دوستانش جان سالم از معركه بدر برده و مسافرت طولاني خود را آغاز نمايد.

او در بين راه به كفچه ماهي ها برخورد مي كند كه پس از بحث و گفتگو با آنها با خشونت مادرشان قورباغه، مواجه مي شود اما، ماهي سياه كوچولو موفق مي شود از خطر رهايي پيدا كند و در برود. سپس به خرچنگي مي رسد. خرچنگ نيز قصد جان وي را مي كند كه پسر چوپاني از راه رسيده خرچنگ را مي كشد. ماهي قهرمان قصه با مارمولكي دانا آشنا مي شود كه هم اطلاعاتي راجع بـه خطرات راه از وي مي گيرد و هم خنجري، كه بعدها به دردش مي خورد. او هم چنان طي مسير كرده با جانوران، انسانها و پديده هاي مختلفي برخورد مي كند. تا اينكه بالاخره مرغ سقايي او را به همراه ماهي ريزه هايي كه وي در مسير رودخانه آگاهشان كرده و با خود همراه ساخته بود،

ادامه نوشته

تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی - بيست و چهار ساعت در خواب و بيداري

منبع: تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی، تالیف سلمان صفریان، تهران، نشر اندیشه نو، ۱۳۹۱.

خلاصة قصه

اين قصه، بيست وچهار ساعت از زندگي پسر بچه اي است بنام لطيف كه به همراه پدرش براي كار به تهران آمده اند. پدر روزها را سيب زميني و پياز و اين جور چيزها، روي چرخ دستي مي فروشد، پسر نيز گاهي به اتفاق پدر دوره مي گردد، «‌ گاهي آدامس بسته يك قران با فال حافظ و اين ها » مي فروشد و گاهي نيز تنها توي خيابانها پرسه مي زند. شبها نيز با پدرش روي چرخ دستي مي خوابند.

لطيف كه راوي قصه نيز هست، با سه پسر بچة هم سن و سال، روي سكوي جلو بانك نشسته بودند كه دو پسر بچة ولگرد ديگر به آنها ملحق مي شوند. بچه ها ابتدا سر به سر هم گذاشته و بناي مشاجره مي گذارند ولي نهايتاً با همديگر كنار آمده و به بازي و گردش در خيابانها مي پردازند.

پسرك وقت و بي وقت براي تماشاي شتر مورد علاقه اش جلو مغازة اسباب بازي فروشي رفته و غرق در تخيلات خود مي شد. شبي كه شرح آن در قصه مي رود، لطيف دير وقت پيش پدر مي رود. چون پدر خوابيده بود، گرسنه روي زمين خاكي در كنار گاري مي خوابد. در خواب مي بيند كه عروسك شتر مورد علاقه آمده، او را سوار خود كرده و به جشن عروسكها در باغي بزرگ و با شكوه واقع در محله اي در شمال تهران مي برد. لطيف در اين مهماني هرچه مي خورد سير نمي شد. خلاصه محو تماشاي دروديوارهاي آن ويلا بود كه گردوخاكي به صورتش مي خورد و از خواب مي پرد و مي بيند كه سپور دارد كنار وي را جارو مي زند.

ادامه نوشته

تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی - يك هلو و هزار هلو

منبع: تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی، تالیف سلمان صفریان، تهران، نشر اندیشه نو، ۱۳۹۱.

خلاصة قصه

در اين قصه، ابتدا راوي درخت هلويي را معرفي مي كند كه در باغ بزرگ و سرسبز ارباب وجود دارد. اين درخت علي رغم نژاد مرغوبش ميوه هايش را نرسيده مي ريزد. سپس وارد روايت سرگذشت درخت هلومي شود.

سرگذشت درخت هلو چنين است كه روزي دو پسر بچة فقير روستايي به نامهاي پولاد و صاحبعلي او را پيدا مي كرده و پس از بازيهاي بسيار تصميم به خوردنش مي گيرند. سپس هسته اش را مخفيانه در گوشه اي از باغ ارباب كاشته و از وي مراقبت بعمل مي آورند تا اينكه بالاخره هستة هلو سبز شده و تبديل به درخت هلو مي شود. روزي صاحبعلي براي شكار مار به درّه مارها مي رود تا آن را در پاي درخت هلو چال كند كه موجب رشد و تقويت درخت شود، كه ماري وي را نيش زده و از پاي مي اندازد با كشته شدن صاحبعلي، پولاد و درخت هلو در غم از دست دادن دوستشان بسيار ناراحت و غمگين مي شوند. پولاد از شدت ناراحتي نمي تواند در ده بماند. لذا براي رهايي از خاطرات صاحبعلي تصميم به عزيمت به شهر مي گيرد.

ادامه نوشته

تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی - دو گربه روي ديوار

منبع: تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی، تالیف سلمان صفریان، تهران، نشر اندیشه نو، ۱۳۹۱.

خلاصة قصه

اين قصة كوتاه، برخورد دو گربة سياه و سفيد را حكايت مي كند كه در شبي تاريك از دو جـهت مخالف ديـوار مي آيند. هيچ كدام اجازة عبور به ديگري نمي دهد. كار به درگيري و نزاع مي كشد. و نهايتاً كسي از پاي ديوار آب سردي روشان مي پاشد. هر دو دستپاچه شده، برگشته و از راهي كه آمده بودند فرار مي كنند و پشت سرشان را هم نگاه نمي كنند.

ساختار قصه

الف. روايت شناسي

در اين قصه راوي به سان دوربيني كه كار گذاشته شده باشد، فقط آنچه را كه مي بيند تصوير مي كند و هيچگونه اطلاعي از حسياّت دروني شخصيت ها و همچنين از گذشته و آيندة ماجرا ندارد. او فقط آنچه را كه در زمان حال اتفاق مي افتد به طور زنده گزارش مي كند. و تنها يك مخاطب براي قصه متصور است و آن خوانندة قصه مي باشد. با اين توصيف بايد گفت كه زاوية ديد راوي بيروني است يعني آگاهي از حوادث قابل مشاهده و گزارش آنچه ديدني و شنيدني است.

ادامه نوشته

تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی - پسرک لبو فروش

منبع: تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی، تالیف سلمان صفریان، تهران، نشر اندیشه نو، ۱۳۹۱.

پسرك لبو فروش

خلاصة قصه

اين قصه كه احتمالاً از خاطرات دوران معلمي صمد بهرنگي مي باشد، داستان زندگي پسرك لبو فروشي است بنام تاري وردي. او متعلق به خانواده روستايي و فقيري است كه پدرش را كه يك قاچاقچي بوده، امنيه ها روي اسب زده و كشته اند ، و اكنون او با مادر مريض وخواهر جوانش زندگي مي كند. هر دو خواهر و برادر در يك كارگاه قاليبافي كه متعلق به حاجي قلي است كار مي كرده اند. حاجي قلي به خواهر نظر بد داشته كه پسرك پس از آنكه متوجه قضيه مي شود با وي درگير شده، او را زخمي كرده و فرار مي كند. اما حاجي با حيله گري پسرك را گير آورده و انتقام زخمش را از او مي گيرد. پس از اين حوادث ،خواهر و برادر به كار خود در كار گاه حاجي قلي پايان مي دهند و زندگي خود را با لبوپزي خواهر و فروش آن توسط برادر مي گذرانند و نهايتاً موفق مي شوند كه اوضاع خود را جمع و جور كرده ابتدا خواهر را به خانة بخت بفرستند و سپس برادر مهياي ازدواج مي شود.

ادامه نوشته

تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی - اولدوز و کلاغها

منبع: تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی، تالیف سلمان صفریان، تهران، نشر اندیشه نو، ۱۳۹۱.

خلاصة قصه

اين قصه، در واقع ادامة قصه « اولدوز و عروسك سخنگو» مي باشد و آن ، داستان زندگي دختر بچه اي است كه پدرش ، مادرش را طلاق داده و به ده فرستاده و زن ديگري گرفته است. اين زن بابا كه هرگز بچه هايش زنده نمي مانند ، چشم ديدن اولدوز يعني دخترك را ندارد و هميشه او را آزار مي دهد و معمولاً وي را درون اتاقش حبس مي كند. يك روز كه اولدوز تنها و غمگين كنار پنجره نشسته بود. او كلاغي را مي بيند كه لب حوض نشسته است. آشنايي اولدوز با ننه كلاغه از همين جا شروع مي شود لذا هم از تنهايي در مي آيد وهم غصه گم شدن عروسكش تسلي پيدا مي كند. ننه كلاغه پسرش را براي اولدوز مي آورد كه همبازي وي باشد اما تأكيد مي كند كه بايد تا دو هفته بچة كلاغ پرواز ياد بگيرد وگرنه مي ميرد.

اوضاع بر وفق مراد اولدوز نمي چرخد. روزي زن بابا براي ننه كلاغه تله گذاشته ، او را گرفته و اعدام مي كند. كلاغ كوچولو نيز علي رغم تلاشهاي اولدوز و ياشار ، پسر همسايه ، بخاطر كينه توزيهاي زن بابا امكان پرواز به موقع پيدا نمي كند و مي ميرد. و بدين سان ارتباط اولدوز و ياشار با كلاغها قطع مي شود و اولدوز دوباره تنها و غمگين مي شود ،

ادامه نوشته

تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی - اولدوز و عروسك سخنگو

منبع: تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی، تالیف سلمان صفریان، تهران، نشر اندیشه نو، ۱۳۹۱.

قصه ها

قصه ها عمده ترين بخش تأليفات صمد بهرنگي هستند كه شايد بيشترين سهم را در شهرت وي داشته باشند. لذا بيشترين تكية ما نيز به اين آثار خواهد بود.

در اين فصل، كه نگرش توصيفي نام داده شده است؛ده تا از قصه هاي صمد را مورد توجه خود قرار خواهيم داد. چرا كه بقية موارد كه در كتاب قصه ها آمده اند افسانه هايي هستند كه دربارة آنها بحث شد.

نگرش توصيفي ، به قصه ها بدين صورت خواهد بود كه ابتدا خلاصه اي از هر قصه را ارائه داده و بعد وارد ساختار همان قصه خواهيم شد. در قسمت ساختار ،قصه را از نظر روايت شناسي ، شخصيت شناسي و طرح شناسي مورد بررسي قرار مي دهيم سپس به استخراج پيامهاي موجود در آن قصه مي پردازيم.

اولدوز و عروسك سخنگو

خلاصة قصه

اين قصه داستان زندگي دختر بچه اي است به نام اولدوز، كه پدر و مادرش از همديگر جدا شده اند واو اكنون زير دست زن بابايي بد خلق و خشن كه چشم ديدن وي را ندارد زندگي مي كند. زن بابا از انواع اذيت و آزار در حق دخترك فرو گذار نمي كند. او حتي وجود گاوي را كه اولدوز سخت دوستش مي داشت ؛ چرا كه يادگار مادرش بود، تحمل نكرده، و به بهانة ويار از شوهرش مي خواهد كه آن را بكشد. اما گوشت گاو به دهن همه تلخ مي آيد غير از اولدوز. اولدوز،عروسكي را كه مادرش برايش درست كرده بود سنگ صبور خود قرار داده بود. از بس كه پيش او درد دل و گريه مي كند ،

ادامه نوشته

تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی - مقاله‌ها و نامه‌ها

منبع: تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی، تالیف سلمان صفریان، تهران، نشر اندیشه نو، ۱۳۹۱.

مقاله ها

مقاله هاي صمد بهرنگي كه در نشريات مختلف كشور انتشار يافته بود، بعد از مرگ وي توسط بهروز دهقاني جمع آوري و در يك كتاب مستقل با عنوان « مجموعه مقاله ها » و با فصل بندي ناشر در انتشارات دنيا و روز بهان تهران چاپ و منتشر گرديد.

در فصل نگاهي به تاريخ ، دو مقاله ، با عنوانهاي « آذربايجان در جنبش مشروطه » و « سخني دربارة درس تاريخ » به رشته تحرير در آمده است. فصل دوم « چند حرف دربارة‌ شناخت » نام دارد كه شامل مقالات شناخت جهان در مرز علوم قديمه و دانش نو ، سخني كوتاه دربارة شعور، فكر زبان و بررسي كتاب ساختمان خورشيد مي باشد. فصل بعدي شامل مقالاتي در حوزة هنر و ادبيات است كه مقاله اي دربارة ادبيات كودكان ، مقالاتي در موضوع ادبيات و فولكورآذربايجان و دو نوشتة جنجالي با عنوان يادي از حيدر باباي شهريار را شامل مي شود. فصل بعدي در بارةدستور زبان تركي آذربايجاني است. فصل ديگر، گزارشهاي ديدار صمد ودوستش بهروز دهقاني از روستاهايي در منطقة آذربايجان غربي را شامل مي شود.

ادامه نوشته

تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی - تالیفات

منبع: تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی، تالیف سلمان صفریان، تهران، نشر اندیشه نو، ۱۳۹۱.

انشاء و نامه نگاري ساده

اين كتاب 120 صفحه اي در سال 1343 براي دانش آموزان دورة دبستان و سال اول راهنمايي تحصيلي به رشتة تحرير در آمده است ، انتشارات ابن سيناي تبريز اين كتاب را با نام مستعار مؤلف به نام افشين پرويزي چاپ و منتشر ساخته است.

كتاب داراي دو بخش مي باشد. در بخش يكم به موضوعاتي چون تعريف و فايدة انشاء ، درست نوشتن و راه آموختن آن ، روش نوشتن ، وقت مناسب ، انشاي خوب ، انواع موضوع انشاء ، كتاب غير درسي ، نقطه گذاري و چند نكته دستوري پرداخته شده است.

در پايان بخش يكم. فهرستي از 57 كتاب خواندني متناسب با سن و سال خوانندگان بهمراه موضوع ، نويسنده ، و مترجم كتابهاي خارجي آورده شده است.

ادامه نوشته

تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی - ترجمه‌ها 2

منبع: تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی، تالیف سلمان صفریان، تهران، نشر اندیشه نو، ۱۳۹۱.

خانه هاي لانه مرغي

در اين قصه ، آپارتمان اجاره اي يك روزنامه نگار مستأجر به فروش گذاشته مي شود ، همين امر بهانه اي مي شود كه او و اهل خانواده به خريد خانه بينديشند. ابتدا راجع به خريد همان آپارتماني كه در آن ساكن هستند با صاحبخانه صحبت مي كنند. لكن به دليل گران بودنش از اين مورد منصرف شده، به آگهي هاي روزنامه ها مراجعه مي كنند. اتفاقاً مورد مناسبي را پيدا مي كنند كه در كنار دريا ساخته شده است. آگهي شامل نقشة ساختمان و امكانات مختلف و متعدد داخل و محيط بيرون است.

مرد مستأ جر براي تهيه پيش قسط خانه به ادارة خود مراجعه كرده و حقوق يك سالش را از پبش مي گيرد. پس از شادي هاي فراوان با اهل خانواده و به همراه صاحب پروژه و ديگر مشتريان ، پس از طي مسافتي طولاني در خارج از شهر و در اسفالت ، مالرو، خاكي و بيراهه عازم محل مي شوند. اما كدام دريا و شهرو بازار و آپارتمان و ويلا ؟ كه دريغ از ذي حياتي ! با اين حال صاحب مثلاً «كوي» ، همچنان با آب و تاب به معرفي آپارتمان و امكانات موجودش مي پردازد كه در آينده بنا خواهد شد.

روزنامه نگار مستأجر به جاهاي ديگر نيز مراجعه مي كند كه صد مرتبه بدتر از اولي هستند. خلاصه در عرض سه ماه كه در پي خانه مي گردند ، حقوق يك سال آينده را كه پيش گرفته بودند ، خرج روزمره و خصوصاً مشروب مي كنند. كه مادر زن پير و سنتي و مفيد نيز به بهانة مداواي سردردش از غافلة مشروب خوري عقب نمي افتد.

ادامه نوشته

تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی - ترجمه‌ها 1

منبع: تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی، تالیف سلمان صفریان، تهران، اندیشه نو، ۱۳۹۱.

ترجمه هاي صمد بهرنگي

« در گستره ادبيات كودكان ، ترجمه آثار ادبي ويژه كودكان و نوجوانان ، يا با انگيزه فراهم ساختن مواد خواندني براي اين گروه سني انجام مي گرفت و يا مترجمان بر پايه دلبستگي شخصي يا سفارش نهادهاي حكومتي همچون دربار و نهادها ي فرهنگي مانند دارالترجمه دولتي و مطبوعات دست به ترجمه مي زدند » (محمد هادي محمدي و زهره قاييني ، 1380 ، ص437 ).

هر چند كه آثار ترجمه شده جزو خلاقيت شخصي محسوب نمي شوند ؛ با اين همه در اين بخش ، براي آشنايي با انگيزه انتخاب صمد بهرنگي ، نظري گذرا به موضوعات موارد ترجمه شده خواهيم انداخت ؛ تا معلوم شود كه صمد جزو كدام دسته از مترجمين ياد شده مي باشد. عمده ترجمه هاي صمد بهرنگي از تركي به فارسي و بالعكس بوده است كه شامل قصه و شعر مي باشند. اكنون بطور جداگانه به آنها اشاره مي شود.

ادامه نوشته

تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی - كوراوغلوو كچل حمزه

منبع: تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی، تالیف سلمان صفریان، تهران، اندیشه نو، ۱۳۹۱.

الف. چكيده افسانه

كوراوغلو يكي از اسطوره هاي آذربايجان است. داستان زندگي او در هفده بند تحت عنوان « سفر » توسط « آشيق » هاي دوره گرد نُقل مجالس جشن و عروسي بوده و هست. اين داستان هاي حماسي در قالب نظم و نثر روايت مي شوند. تعدادي از اين بندها يا سفرها كه توسط آشيق علي ، آشيق ميرزه ، آشيق ابراهيم قاراجا اوغلو ، آشيق محمد ، آشيق قنبر و ديگران روايت و اجرا شده ، تا كنون از طرف ناشرين مختلف جمع آوري و به چاپ رسيده است.

داستان كور اوغلو و كچل حمزه را كه آشيق علي در سال 1937 ميلادي در شهر« قازاخ » آذربايجان شمالي تحت عنوان « كور اوغلو نون توقات سفري » (همت علي زاده ، 1362 ، ص79 ) اجرا كرده يكي از بندهاي اين مجموعه مي باشد.

در اين داستان كچل حمزه با تطميع حسن پاشا براي ربودن « قير آت » مركب مشهور كور اوغلو راهي چنلي بئل مي شود. وي با حيله و نيرنگ موفق مي شود وارد اردوگاه كور اوغلو شده و پس از مدتي با استفاده از فرصت « دور آت » ، مركب دوم كوراوغلو را از اردوگاه چنلي بئل خارج سازد. كوراوغلو براي نجات » دورآت» به دنبال كچل حمزه مي رود و مغلوب حيله وي شده « قير آت» را از دست مي دهد و پس از قهر و آشتي با سركردگان قشون به خاطر اين شكست ، به تنهايي عازم ديار « توقات » شده و موفق مي شود قيرآت را نجات داده و با پيروزي و غرور به چنلي بئل باز گردد.

ادامه نوشته

تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی - تلخون

منبع: تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی، تالیف سلمان صفریان، تهران، اندیشه نو، ۱۳۹۱.

الف. چكيده افسانه

تلخون يكي از هفت دختر مردي تاجر است. او بر خلاف خواهرانش كه براي جشن ، از پدر تقاضاي كنيز ، غلام ، لباس ، كفش ، جوراب ، گردن بند و حمام طلا مي كنند ، تقاضاي وي ، دل و جگر است. چيزي كه پدر هرچه در بازار مي گردد پيدا نمي كند ، سرانجام آه به شرط بردن دختر ، دل و جگر براي وي مي آورد. آه تلخون را به دنياي غريب برده و به پسري جوان مي دهد. با مرگ پسر جوان تلخون به تقاضاي خود بارها به كنيزي فروخته مي شود و ماجراهايي را از سر مي گذراند تا بالاخره دواي درد همسرش را مي يابد و او را زنده مي كند.

ب. بازسازي

قصه تلخون بازسازي شده و توسعه يافته افسانه فولكلوريك قصه آه مي باشد كه آن نيز، هم در افسانه هاي آذربايجان و هم قصه هاي بهرنگ بطور مجزاچاپ شده است.لذا در اين قصه ، صمد بهرنگي تا مي تواند به شخصيت ها هويت، و به حوادث و ديالوگها شكل و جهت مي بخشد. اكنون به اين تغييرات به ترتيب ظهور در قصه مي پردازيم.

ادامه نوشته

تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی - کچل کفترباز

 

منبع: تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی، تالیف سلمان صفریان، تهران، اندیشه نو، ۱۳۹۱.

كچل كفتر باز

الف. چكيده افسانه

اين قصه همانگونه كه از عنوان آن پيداست حكايت كچل كفتر بازي است كه با مادر پيرش زندگي مي كند. او عاشق دختر پادشاه مي شود و علي رغم مشكلات بسياري كه وجود دارد و همچنين كارشكني هايي از طرف وزير شاه بعمل مي آيد با كمك بز و كفترهايش و كلاهي كه برايش مي آورند بالاخره بر تمام مشكلات چيره شده و موفق مي شود كه با دختر پادشاه ازدواج كند.

ب. بازسازي

قصه هاي كچل در فرهنگ عامه آذربايجان از جايگاه بخصوصي برخوردار است. اين شخصيت در داستانهاي مختلف و با واريانتهاي متفاوت روايت مي شوند. چنانچه خود صمد بهرنگي در مقدمه افسانه هاي آذربايجان مي گويد : «كچل يكي از جالب ترين و زنده ترين و اصيل ترين چهره هاي افسانه اي آذربايجان است. كچل جوان فقيري است از طبقه سوم كه هيچگونه وسيله معاش ندارد.]...]

ادامه نوشته

تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی - افسانه محبت

منبع: تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی، تالیف سلمان صفریان، تهران، اندیشه نو، ۱۳۹۱.

 

افسانه محبت

الف. چكيده افسانه

قصه حول محور عشق پسري چوپان، به نام قوچعلي نسبت به دختر پادشاهي مي چرخد.

البته اين عشق ، در اوايل از سوي پسر چوپان به صورت يكطرفه است. و همانند افسانه‌هاي كليشه اي فراوان، نهايتاً طرف مقابل نيز تسليم قدرت عشق مي شود و وصال دو زوج جوان علي رغم اختلاف طبقاتي موجود حاصل مي گردد.

ب. بازسازي

در وهله اول بايد به انضمام يك قصه ديگر به قصه اصلي توجه كرد كه تقريباً هيچ ارتباطي هم با آن ندارد. و آن داستان هفت برادري است كه به دنبال معشوقشان مي روند كه شش تايشان به مراد مي رسند و هفتمي با خواهر چوپان يعني قوچعلي ازدواج مي كند و اين تنها ارتباط بين اين دو قصه مي شود.

ادامه نوشته

تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی (سلمان صفریان) - بخش دوم

منبع: صفریان، سلمان. تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی، تهران، نشر اندیشه نو، ۱۳۹۱.

نگرش توصيفي به آثار صمد بهرنگي

اكنون به تحليل محتواي آثار صمد بهرنگي مي پردازيم. آثاري كه با امضاهاي مستعار ص- قارانقوش ، چنگيز مرآتي ، بابك ، بهرنگ، آدي باتميش ، داريوش نواب مراغي ، افشين پرويزي ، ص.،آدام، سولماز،و يا با نام واقعي صمد بهرنگي به رشتة تحرير در آمده‌اند.

تحليل محتواي آثار صمد بهرنگي كه غالب و غايت اين پژوهش را تمثيل مي كند، در دو فصل نگرش توصيفي و تحليلي مورد بررسي قرار مي گيرد. در بخش توصيفي همانگونه كه از تيتر آن پيداست كوشش ما بر شناسايي تك تك آثار خصوصا تغييرات ايجاد شده در افسانه ها و بررسي ساختار قصه ها استوار خواهد بود.

كل آثار صمد بهرنگي به سه بخش گردآوري ، ترجمه ،و تاليف قابل تقسيم است. منطور از گردآوري، آثاري است كه صمد بهرنگي با جمع آوري آثار مكتوب و غير مكتوب موجود، آنها را در مجموعه هاي مشخصي چاپ و منتشر ساخته است. و غير از تغييراتي كه در برخي افسانه ها به عمل آورده ، اغلب اين آثار بدور از دخل و تصرف وي گردآوري شده و در حقيقت جزو خلاقيت فردي او به حساب نمي آيد.

همچنين اشاره اي البته كوتاه به ترجمه هاي صمد بهرنگي خواهد شد. اين ترجمه ها از جهت نوع انتخاب وي از ميان صدها و هزارها نمونه موجود حائز اهميت است.

سومين و آخرين بخش آثار صمد بهرنگي را تاليفات وي شامل مي شود اين تاليفات، انشاء و نامه نگاري ساده ، كند و كاو در مسائل تربيتي ايران ، الفباء ، مقاله ها ، نامه ها و مهمترين بخش اين موارد،يعني قصه ها را در بر مي گيرد ، كه در اين بخش ده قصه وي مورد توجه قرار خواهد گرفت چرا كه بقيه سيزده قصه ديگر جزو افسانه هاي آذربايجان مي باشد كه در جاي خود از آنها بحث خواهد شد. بر خورد با قصه ها بدين گونه خواهد بود كه ابتدا با ارائه خلاصه اي از هر قصه ، آن قصه از لحاظ روايت شناسي ، شخصيت شناسي و طرح شناسي مورد بررسي قرار مي گيرد سپس پيام قصه مورد بحث واقع خواهد گرديد.

ادامه نوشته

تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی - بخش اول

 

دکتر حسین محمدزاده صدیق در سال ۱۳۴۴ با صمد بهرنگی آشنا شد و سه سال همقلم و رفیق او بود. پس از مرگ مشکوک صمد بهرنگی، منظومه‌ی صمد بهرنگی را درباره‌ی آن شهید نوشت. در مدت نزدیک به نیم قرن، چندین کتاب و مقاله و شعر و تحلیل در این باره نوشته‌اند. در سال‌های اخیر با مشورت علمی ایشان، چند پایان‌نامه هم درباره‌ی زندگی و آثار صمد بهرنگی تالیف شده است. در این جا پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد آقای سلمان صفریان را که یکی از مهم‌ترین پایان‌نامه‌های رشته‌ی کتابداری می‌باشد و در سال ۱۳۸۱ از آن دفاع شده و استاد مشاور آن دکتر حسین محمدزاده صدیق بوده، می‌آوریم.

آقای سلمان صفریان علاوه بر آثار تحقیقی به زبان ترکی شعر هم می‌سرایند که به تدریج در این وبلاگ انتشار خواهیم داد.

لازم به ذکر است کتاب تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی در قطع رقعی در سال جاری (۱۳۹۱) از طرف انتشارات اندیشه نو در تهران چاپ شده است.

پيشگفتار

اولين بار، در بحبوحه جنگ تحميلي و در شهر ويران شده خرمشهر با آثار صمد بهرنگي آشنا شدم. قبل از آن، نام صمد بهرنگي را به كرار شنيده بودم. ولي شايد به همان اندازه اظهار نظرهاي مثبت، شاهد اداي جملات منفي نيز درباره وي بودم. اين جملات منفي شامل نسبت هاي مشابه» چپي»، » سوسياليسم»، »كمونيسم»، »ماركسيسم»، و گاهي نيز» مائوئيسم» به وي بود.

يادآوري مي كنم كه در ميان طبقه متوسط جامعه آذربايجان، كه بنده نيز به آن جامعه تعلق داشتم. برداشت عمومي از اين مفاهيم، عمدتاً از منظر مذهب بود و با جنبه هاي تاريخي، سياسي، اجتماعي و اقتصادي بسيار كم رنگتر برخورد مي شد.

 

ادامه نوشته