قارا آت، داستان فولکلور آذربایجان

منبع: سید احسان شکرخدا 

 

                      

 

 

دکتر حسین محمدزاده صدیق در دوره‌‌ی جوانی به گردآوری فولکلور ترکی آذربایجان پرداخت و چند کتاب در این زمینه انتشار دادند که از آن جمله می‌توان کتاب‌های زیر را برشمرد:

1- قصه‌های روباه. 2- قصه‌های کچل. 3- چیل مایدان. 4- قارا آت. 5- دوقلوهای ترک. و . . .

«قارا آت» يكي از قصه‌هاي مربوط به اسب است كه استاد آن را در سال 1344 در روستاي مهرام شنيده و ضبط كرده‌ است، سپس ترجمه‌ي فارسي آن را با زباني ساده و خودماني در مجله‌ي خوشه در سال 1346 انتشار داده‌اند. قارا آت، نام اسبي است كه قهرمان داستان را در پيروزي ياري مي‌كند. استاد در استنتاج از اين داستان مقاله‌اي عالمانه در سال 1346 با عنوان «اسب در افسانه‌هاي آذربايجان» نوشته‌اند. ما نيز متن اين داستان را عيناً در زير مي‌آوريم:

ادامه نوشته

مقدمه‌های دکتر صدیق بر کتاب‌های دیگران 1

منبع: کتابشناسی آثار استاد دکتر ح. م. صدیق، گردآوری و تالیف: م. غلامنژاد بازکیایی، تهران، تکدرخت، ۱۳۸۸.

1. اتیمولوژی كلمه‌ی «علی – ایلیا»

اسدیان، محبّت. اتیمولوژی کلمه‌ی «علی – ایلیا»؛ 1379.

در این مقدمه‌ی فارسی، ابتدا درباره‌ی مباحث زبان‌شناسی، ادبیات تطبیقی و به ویژه اتیمولوژی مختصری سخن گفته می‌شود. و در ادامه به اثر دکتر اسدیان که در آن به پژوهشی اتیمولوژیک در نام حضرت علی (ع) دست زده است، پرداخته می‌شود.

2. آذربایجان و هویت

نیایش، امید. آذربایجان و هویت؛ با مقدمه‌ی حسین محمدزاده صدیق؛ چاپ اول؛ تهران: مؤلف، 1379؛ تک جلدی؛ 144 ص.؛ رقعی.

در این مقدمه‌ی فارسی، استاد در راستای ذکر تاریخچه‌ی مختصری از شکل‌گیری جنبش صهیونیسم، به توطئه‌های آن‌ها در زمینه‌ی ترکی‌ستیزی می‌پردازد و می‌گوید که ترکی‌ستیزی صهیونیسم این بار در لباس باستانشناسی رخ نموده است.

ادامه نوشته

پایان‌نامه‌هایی که دکتر حسین محمدزاده صدیق، استاد راهنمای آن بوده‌اند

استاد دکتر حسین محمدزاده صدیق در طی سال‌هایی که در دانشگاه‌های ایران تدریس می‌کردند، در بسیاری از پایان‌نامه‌های دانشجویی به عنوان استاد راهنما، مرجع دانشجویان بودند. در زیر مهم‌ترین پایان‌نامه‌هایی که به راهنمایی دکتر صدیق، انجام یافته است، می‌آوریم:

1. استاد شهریار و آفرینش شعری و آفرینش موسیقایی او

شیرازی، مهسا. استاد شهریار و آفرینش شعری و آفرینش موسیقایی او؛ استاد راهنما: دکتر حسین محمدزاده صدیق؛ مقطع کارشناسی رشته‌ی موسیقی دانشگاه سوره؛ 1381؛ 147 ص.: عکس و نمونه؛ کتاب‌نامه‌ی فارسی.

مجموعه‌ی حاضر با هدفِ تحقیق در باب زندگی استاد شهریار، آشنا شدن با سرگذشت و آثار به جا مانده از او، مطلع شدن از رنج‌ها و مشقت‌ها و همچنین استعداد‌ها و فعالیت‌های او در زمینه‌ی شعری و موسیقایی گردآوری شده است. و واژنامه‌ی اصطلاحات موسیقایی موجود در آثار شهریار به انتهای این مجموعه ضمیمه گردیده است.

2. بدایع هنری آفرینش سهراب سپهری

صباحت‌نیا، رزا. بدایع هنری آفرینش هنری سهراب سپهری (اصطلاحات موسیقایی در هشت کتاب)؛ استاد راهنما: دکتر حسین محمدزاده صدیق؛ مقطع کارشناسی رشته‌ی موسیقی دانشگاه سوره؛ 1381؛ 203 ص.: عکس؛ کتاب‌نامه‌ی فارسی.

این پایان‌نامه‌ با هدف شناخت شخصیت هنری و بدایع سهراب سپهری و خدمات ایشان به شعر و ادب معاصر، به مسائلی همچون شرح زندگانی و آثار شاعر و جهان‌بینی او می‌پردازد. و نمونه‌هایی از سروده‌های خود شاعر، و گفتارها و شعرهای دیگران را پیرامون او می‌آورد. و اصطلاحات موسیقیایی موجود در اشعار او را شرح می‌کند.

ادامه نوشته

کتاب‌هایی که درباره دکتر حسین محمدزاده صدیق نوشته شده است

1. ائل قایغی‌سی

چهره‌گشا؛ امیر. ائل قایغی‌سی؛ چاپ اول؛ تهران: مؤلف، 1383؛ تک جلدی؛ 105 ص.؛ رقعی.

کتاب در انتها شامل کتاب‌نامه است.

کتاب حاضر که زندگینامه و آثار استاد را به زبان ترکی و فارسی شامل می‌شود، مشتمل بر 4 فصل است:

فصل اول: نگاه کلی به زندگی استاد از سال 1324 تا به امروز دارد.

فصل دوم: آراء و افکار دکتر صدیق در مورد حوادث مختلف کشور مخصوصاً نظرات ایشان در زمینه‌ی مسائل فرهنگی و اجتماعی آذربایجان آورده شده است.

فصل سوم: اختصاص به مقالات علمی در ارزیابی آثار ایشان دارد.

فصل چهارم: اشعاری از دفتر شعر ایشان آورده شده است.

2. ادراکات

شکرخدایی، سید احسان (گردآورنده و مؤلف.) ادراکات: از تقریرات پیر رها؛ [بی‌چا]؛ تهران: گردآورنده، 1384؛ تک جلدی؛ 128 ص.: عکس؛ رقعی.

مجموعه‌ی حاضر شامل هفتاد و سه قسمت از سخنان قصار استاد در موضوعات مختلف عرفانی، سیر و سلوک، آداب طریقت و ... می‌باشد که توسط یکی از شاگردان طریقت‌جوی ایشان گردآوری شده است.

ادامه نوشته

پیشینه‌ی فعالیتهای مطبوعاتی دکتر حسین محمدزاده صدیق (دوزگون)

فعالیت‌های مطبوعاتی استاد در طی سالهای عمر پر برکتشان به شرح زیر است:

1. ادبیات در عصر نوین:

هفته‌نامه‌ی «ادبیات در عصر نوین» به عنوان ضمیمه‌ی روزنامه‌ی «عصر نوین» به صاحب امتیازی و سردبیری احمد بنی احمد در سال 1346 هـ . شـ . در تبریز انتشار می‌یافت. مطالب این هفته‌نامه به زبان‌های ترکی آذری و فارسی بود که توسط استاد و برخی از دوستان ایشان آماده‌ی چاپ می‌گردید. این نشریه‌ در دو صفحه تنظیم می‌شد و به صورت هفتگی با شماره‌های پنج‌شنبه‌ی روزنامه‌ی «عصر نوین» منتشر می‌شد. محتوای آن نمونه‌های فولکلور آذربایجان مانند ترانه‌ها و ضرب‌المثل‌ها، مقالات روشنفکری و گاه داستان‌هایی از ماکسیم گورکی و .... بود. این هفته‌نامه به دسیسه‌ی ساواک بعد از انتشار دوازده شماره تعطیل گردید.

2. هنر و اجتماع:

نشریه‌ی «هنر و اجتماع» به عنوان ضمیمه‌ی روزنامه‌ی «مهد آزادی» به صاحب امتیازی مرحوم حاج اسماعیل پیمان در سال 1347 هـ . شـ . در تبریز منتشر می‌شد. هفت شماره از این ویژه‌نامه به صورت‌ هفتگی و به سردبیری استاد منتشر گردید که شماره‌ی اول آن به صمد بهرنگی و شماره‌ی هفتم آن به حبیب ساهر اختصاص داشت. این هفته‌نامه در شماره‌ی هشتم مورد هجوم ساواک قرار گرفت و استاد به همراه مرحوم حاج اسماعیل پیمان، مرحوم جواد پیمان – مدیر داخلی روزنامه – دستگیر شدند. اتهام استاد این بود که مردم را از طریق این نشریه به قیام مسلحانه علیه رژیم فرا می‌خواند. مطالب آن به زبان‌های فارسی و ترکی توسط استاد و دوستانش تهیه می‌شد و شامل مقالات دکتر صدیق درباره‌ی ادبیات و فولکلور آذربایجان، نمونه‌های ترکی از ادبیات شفاهی آذربایجان و مقالات روشنفکری با رویکرد انقلابی و ضد آمریکایی بود. از همکاران استاد در این ویژه‌نامه می‌توان بهروز دهقانی، علیرضا نابدل و مفتون امینی را نام برد.

گفتنی است که بعضی از مقالات استاد در این هفته‌نامه مانند: «واقف، شاعر زیبایی و حقیقت»، «سایالار»، کتاب «دده‌ قورقود، کهن‌ترین اثر مکتوب آذربایجان» بعدها به صورت کتاب مستقل چاپ گردید.

ادامه نوشته

مقالات کنگره‌های دکتر حسین محمدزاده صدیق (دوزگون)

در این بخش، مقالاتی را که دکتر حسین محمدزاده صدیق در کنگره‌های مختلف به صورت سخنرانی ارائه کرده‌اند، قرار می‌دهم. مشروح این مقالات در کتاب مقالا دکتر صدیق» (جلد اول - کنگره‌ها) زیر چاپ است.

عیسی مجیدی

1. اشک سبلان

صدیق، ح. م. درباره‌ی رُمان اشک سبلان؛ تهران: تالار فرهنگسرای اندیشه، 1387؛ کتاب‌نامه.

در این مطلب که از طرف استاد «دکتر ح. م. صدیق» برای سخنرانی در روز 20/9/1387 در جلسه‌ی رونمایی از کتاب «اشک سبلان»‌ آماده شده بود، پیرامون رمان مذکور به بحث می‌نشیند و با مقایسه‌هایی که بین این رمان و رمان‌های موفق دیگر انجام می‌دهد، نقاط قوّت آن بر می‌شمارد.

2. اوزان شعری در ديوان مختومقلی فراغی

(با نگاهی به پیشینه‌ی باستانی زبان ترکمنی)

محمدزاده صديق، حسين. اوزان شعری در ديوان مختومقلی فراغی؛ گلستان: اداره‌ی کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، کنگره‌ی بین‌المللی «مختومعلی فراغی»، 1387.

متن حاضر مشتمل بر دو قسمت است:

در قسمت اول، به بحث پیرامونِ تاریخ زبان، ادبیات و فولکلور ترکمن پرداخته می‌شود، بدین ترتیب که بعد از ذکر ویژگی‌های ساختار آوایی و لغوی این زبان، سیر تکوین آن را در سه دوره‌ی نخستینه، مشترک و خودویژه با ذکر نمونه‌هایی بررسی می‌کند. و از فولکلور و ادبیات شفاهی ترکمن سخن گفته و آن را به پنج دسته تقسیم می‌کند.

در قسمت دوم، درباره‌ی اوزان هجایی و قالب‌های شعری موجود در دیوان مختومعلی سخن به میان می‌آید که به دو گونه‌ی بومی و عروضی قابل رؤیت است.

3. تأثیر آفرینش نظامی بر ادبیات ترکی

محمدزاده صدیق، حسین. تأثیر آفرینش نظامی بر ادبیات ترکی؛ تبریز: دانشگاه تبریز، کنگره‌ی بین‌المللی «نظامی‌شناسی»، 1370؛ کتاب‌نامه.

در این متن از تأثیرگذاری آثار نظامی گنجوی در رسایی و تکامل شعر و ادب ترکی سخن به میان می‌آید. و همچنین خاطر نشان می‌گردد که آثار نظامی، شعر ترکی را با آرمان‌های خداجویی، عدالت‌پیشگی، بشردوستی و مبارزه با ستمگری درآمیخته است.

گفتنی است که متن این سخنرانی همچنین در همايشي كه از سوي دانشجويان دانشگاه آزاد اسلامي واحد كرج براي شناخت ابعاد خلاقيت ادبي نظامي گنجوي تشكيل شده بود، توسط استاد ايراد گردید. و در چند نشريه نيز انتشار يافت.

ادامه نوشته

کتابشناسی آثار دکتر حسین محمدزاده صدیق (دوزگون) - 9

ادبیات کودکان

1. چیل مایدان

محمدزاده صدیق، حسین. چیل مایدان؛ [بی‌چا.]؛ تهران: رز، 1356؛ تک جلدی؛ 39 ص.: مصوّر؛ خشتی.

کتاب حاضر افسانه‌ای درباره‌‌ی اسب است که براساس یک قصه‌ی فولکلوریک آذربایجانی در قالب داستان و به زبان فارسی برای کودکان و نوجوانان نوشته شده است. و قهرمان اصلی آن «چیل مایدان» است.

2. دنیای قصه‌ی بچه‌ها

محمدزاده صدیق، حسین (گردآورنده و مترجم). دنیای قصه‌‌ بچه‌ها 1؛ چاپ اول؛ تهران: انتشارات رز، 1357؛ تک جلدی؛ 96 ص.؛ رقعی.

عنوان روی جلد: ادبیات شفاهی مردم آذربایجان: دنیای قصه بچه‌ها.

مجموعه‌ی حاضر ترجمه‌ی فارسی چند افسانه و قصه فولکلوریک آذربایجانی را که قهرمان اول آن‌ها «کچل» است، در بردارد. کچل در سیمای مثبت خود در ادبیات شفاهی آذری، مبارزه با عوامل منفی جامعه‌ی فئودالی گذشته، موانع سدّ راه سعادت و راحت مردم و خادمان دین و دولت را بر عهده دارد. اغلب در چهره‌ی عاشقی پاکدل و شوریده حال رویاروی امراء و حکّام می‌ایستد و زیرکانه و با مهارت، تا دم وصال می‌ستیزد.

افسانه‌های این مجموعه که تحت نام «دنیای قصه بچه‌ها» است، در دهه‌ی پنجم سده‌ی شمسی حاضر در روستاهای تبریز، اردبیل، خیاو، اهر و هریس به زبان آذری ضبط و تدوین گردیده و سپس به جهت انتشار در میان فارسی‌زبانان به این زبان ترجمه شده است.

ادامه نوشته

کتابشناسی آثار استاد دکتر ح. م. صدیق- 8

کتاب «کتابشناسی آثار استاد دکتر حسین محمدزاده صدیق»را در چند بخش به علاقه‌مندان تقدیم می‌کنم. در این کتاب، تمامی آثار قلمی ایشان در طی نیم قرن تلاش، معرفی می‌شود. لازم به ذکر است به دلیل تنوع مطلب در صفحه اصلی وبلاگ، برای مطالعه تمامی بخش‌های مربوط به کتابشناسی به صورت یکجا، می‌بایست دربخش «موضوعات» بر روی قسمت «کتابشناسی آثار استاد» کلیک کنید. (عیسی مجیدی)

منبع: کتابشناسی آثار استاد دکتر ح. م. صدیق، گردآوری و تالیف: م. غلامنژاد بازکیایی، تهران، تکدرخت، ۱۳۸۸.

هـ. متون دانشگاهی

1. آشنایی با رسالات موسیقی

محمدزاده صدیق، حسین. آشنایی با رسالات موسیقی؛ چاپ اول؛ تهران: فاخر، 1379؛ تک جلدی؛ 232 ص.: نمونه؛ وزیری.

کتاب در انتها شامل کتاب‌نامه است.

کتاب حاضر گزیده‌ای از متونِ رسالاتِ موسیقی نگارش یافته به زبان فارسی است که به بررسی و شناخت رسالات موسیقی می‌پردازد و در پنج بخش تنظیم و تدوین شده است:

بخش اول: سخنانی را پیرامون صناعت موسیقی به دست می‌دهد.

بخش دوم: مطالب رسالات موسیقی را دسته‌بندی می‌کند.

بخش سوم: به معرفی رسالاتِ فارسی در زمینه‌ی موسیقی می‌پردازد.

بخش چهارم: شامل سبک‌شناسی نثر رسالات موسیقی می‌باشد.

بخش پنجم: گزیده‌هایی از متون رسالات موسیقی ذکر می‌شود که اولین آن‌ها مقدمه‌ی دانشنامه‌ی اعلایی ابوعلی سینا و آخرین آن‌ها بخش خاتمه‌ی کتاب بحورالالحان است.

ادامه نوشته

کتابشناسی آثار استاد دکتر ح. م. صدیق- 7

کتاب «کتابشناسی آثار استاد دکتر حسین محمدزاده صدیق»را در چند بخش به علاقه‌مندان تقدیم می‌کنم. در این کتاب، تمامی آثار قلمی ایشان در طی نیم قرن تلاش، معرفی می‌شود. لازم به ذکر است به دلیل تنوع مطلب در صفحه اصلی وبلاگ، برای مطالعه تمامی بخش‌های مربوط به کتابشناسی به صورت یکجا، می‌بایست دربخش «موضوعات» بر روی قسمت «کتابشناسی آثار استاد» کلیک کنید. (عیسی مجیدی)

منبع: کتابشناسی آثار استاد دکتر ح. م. صدیق، گردآوری و تالیف: م. غلامنژاد بازکیایی، تهران، تکدرخت، ۱۳۸۸.

د. مجموعه شعر

1. اردبیل لوحه‌لری

محمدزاده صدیق، حسین (حسین دۆزگون.) اردبیل لوحه‌لری (شعر مجموعه‌سی)؛ چاپ اول؛ تهران: ستاد نشر آثار دکتر صدیق، 1380؛ تک جلدی؛ رقعی.

کتاب حاضر مجموعه اشعار استاد درباره‌ی اردبیل، اهالی آن شهر و خاطرات ایشان در طی دو سال اقامت و تدریسشان در این شهر است که به زبان ترکی سروده شده است.

2. آناما هدیه

محمدزاده صدیق، حسین (حسین دۆزگون.) آناما هدیه؛ چاپ اول؛ تهران: تکدرخت، 1387؛ تک جلدی؛ 72 ص.؛ جیبی.

عنوان موجود در صفحه‌ی آخر کتاب:

ANAMA HƏDİYƏ (şeir məcmuəsi)

کتاب حاضر مجموعه اشعار استاد در ستایش مقام شامخ مادر به زبان ترکی است که آن را به مادر بزرگوارشان تقدیم کرده‌‌اند.

ادامه نوشته

کتابشناسی آثار استاد دکتر ح. م. صدیق- 6

کتاب «کتابشناسی آثار استاد دکتر حسین محمدزاده صدیق»را در چند بخش به علاقه‌مندان تقدیم می‌کنم. در این کتاب، تمامی آثار قلمی ایشان در طی نیم قرن تلاش، معرفی می‌شود. لازم به ذکر است به دلیل تنوع مطلب در صفحه اصلی وبلاگ، برای مطالعه تمامی بخش‌های مربوط به کتابشناسی به صورت یکجا، می‌بایست دربخش «موضوعات» بر روی قسمت «کتابشناسی آثار استاد» کلیک کنید. (عیسی مجیدی)

منبع: کتابشناسی آثار استاد دکتر ح. م. صدیق، گردآوری و تالیف: م. غلامنژاد بازکیایی، تهران، تکدرخت، ۱۳۸۸.

ج. ترجمه

1. آتا! ای ظلم گؤرموش مکتبین بایراقداری

خمینی، سید احمد. آتا! ای ظلم گؤرموش مکتبین بایراقداری؛ مترجم: حسین محمدزاده صدیق؛ تهران: مؤسسه‌ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1373؛ تک جلدی؛ 19+ 22 ص.: عکس؛ وزیری.

عنوان صفحه‌ی آخر به انگلیسی:

FATHER! O Standard Bearer of Islam

مجموعه‌ی حاضر برگردان ترکی مقاله‌ی حاج سید احمد خمینی خطاب به پدر بزرگوارشان – روح‌الله موسوی خمینی «س» - می‌باشد. وی در این مقاله، ابعاد ناشناخته‌ی زندگی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران را به تصویر کشیده و رنج و مشقت‌هایی را که ایشان در راه احیای اسلام ناب محمدی و پیروزی انقلاب اسلامی متحمل شده‌اند، به رشته‌ی تحریر درمی‌آورد.

گفتنی است که برگردان انگلیسی مقاله‌ی مذکور نیز به این مجموعه ضمیمه شده است.

2. آثاری از شعرای آذربایجان

ح. صدیق (تدوین و ترجمه.) آثاری از شعرای آذربایجان؛ [بی‌چا.]؛ تهران: بابک، 1352؛ تک جلدی؛ 150 ص.؛ رقعی.

مجموعه‌ی حاضر برگردان فارسی قطعاتی چند از یازده شاعر معاصر آذربایجانی – حبیب ساهر، مدینه‌ی گلگون، رسول رضا، مروارید دلبازی، نگار رفیعبیگلی، بختیار وهابزاده، علی‌آقا کورچایلی، زینال خلیل، نریمان حسن‌زاده، ب. چای اوغلو، فکرت صادق – را شامل می‌شود که درون مایه‌ی اساسی این شعرها، انسان‌دوستی با همه‌ی جهات مترقی آن است که در کنارش فریاد و عصیان، حسرت و دعوت همچون تازیانه‌ای بر پیکر زمان فرود می‌آید

ادامه نوشته

کتابشناسی آثار استاد دکتر ح. م. صدیق- 5

کتاب «کتابشناسی آثار استاد دکتر حسین محمدزاده صدیق»را در چند بخش به علاقه‌مندان تقدیم می‌کنم. در این کتاب، تمامی آثار قلمی ایشان در طی نیم قرن تلاش، معرفی می‌شود. لازم به ذکر است به دلیل تنوع مطلب در صفحه اصلی وبلاگ، برای مطالعه تمامی بخش‌های مربوط به کتابشناسی به صورت یکجا، می‌بایست دربخش «موضوعات» بر روی قسمت «کتابشناسی آثار استاد» کلیک کنید. (عیسی مجیدی)

منبع: کتابشناسی آثار استاد دکتر ح. م. صدیق، گردآوری و تالیف: م. غلامنژاد بازکیایی، تهران، تکدرخت، ۱۳۸۸.

ب.تحقیق و پژوهش:

1. دیدی از نوآوری‌های حبیب ساهر

محمدزاده صدیق، حسین. دیدی از نوآوری‌های حبیب ساهر؛ چاپ اول؛ تبریز: ساوالان، 1357؛ تک جلدی؛ 29 ص.؛ رقعی.

کتاب حاضر که به زبان فارسی نگارش یافته، به بررسی اشعار فارسی ساهر – شاعر معاصر آذری - می‌پردازد. نویسنده جایگاهِ ساهر را در ادبیات معاصر ایران مشخص می‌سازد و او را از بینان‌گذاران شعر نوین فارسی می‌شمارد که اشعار فارسی‌اش در واقع پل ارتباطیِ شعر کلاسیک مشروطیت و شعر نیمایی است.

لازم به ذکر است که اثر مذکور با توطئه‌ی ساواک در سال‌های پیش از انقلاب، به عنوان مقدمه‌ی دو کتاب «آرزی و قمبر» و «کتاب شعر ساهر» اجازه‌ی انتشار نیافت. لیکن با ظهور انقلاب، به جهت غنی بودن آن از جهت محتوا به صورت مجموعه‌ی مستقل به زیور چاپ آراسته شده است.

2. سه سنگیاد باستانی

محمدزاده صدیق، حسین. سه سنگیاد باستانی؛ چاپ اول؛ تبریز: نشر اختر، 1387؛ تک جلدی؛ 176ص.: مصور؛ رقعی.

عنوان صفحه‌ی آخر کتاب به انگلیسی:

Ancient Turkish Epigraphs

مؤلف در کتاب حاضر، به معرفی زبان ترکی باستان که به شیوه‌ی «گؤی تورک» معروف شده است، می‌پردازد. وی در آغاز، مختصری از دستور زبان گؤی تورک را با استناد به سه سنگیاد «گول تیگین، بیلگه قاغان، تان یوقوق» بیان می‌کند؛ در ادامه، متون اصلی این سه کتیبه را آورده و آن را به لاتین آوانگاری کرده و سپس آن را به زبانی ساده و شیوا به فارسی ترجمه کرده است. در بخش‌های پایانی، مؤلف فهرست واژه‌های هر سه سنگیاد را به ترتیب سیستم الفبایی لاتین و با معادل‌های فارسی و ترکی آذری معاصر، فهرست اصطلاحات زبان‌شناسی به کار رفته در متن کتاب را به ترتیب سیستم الفبایی فارسی و با ذکر معادل‌های ترکی آذری و انگیسی و همچنین جدول کامل الفبای زبان گؤی تورک در سنگیادها را آورده است.

ادامه نوشته

کتابشناسی آثار استاد دکتر ح. م. صدیق- 4

کتاب «کتابشناسی آثار استاد دکتر حسین محمدزاده صدیق»را در چند بخش به علاقه‌مندان تقدیم می‌کنم. در این کتاب، تمامی آثار قلمی ایشان در طی نیم قرن تلاش، معرفی می‌شود. لازم به ذکر است به دلیل تنوع مطلب در صفحه اصلی وبلاگ، برای مطالعه تمامی بخش‌های مربوط به کتابشناسی به صورت یکجا، می‌بایست دربخش «موضوعات» بر روی قسمت «کتابشناسی آثار استاد» کلیک کنید. (عیسی مجیدی)

منبع: کتابشناسی آثار استاد دکتر ح. م. صدیق، گردآوری و تالیف: م. غلامنژاد بازکیایی، تهران، تکدرخت، ۱۳۸۸.

تصحیح و تحشیه

27. قاعده زبان ترکی

خلخالی، عبدالعلی بن فضل علی. قاعده‌ی زبان ترکی؛ مقدمه، تصحیح و تحشیه: حسین محمدزاده صدیق؛ چاپ اول؛ تبریز: یاران، 1387؛ تک جلدی؛ 240 ص.: نمونه؛ رقعی.

عنوان پشت جلد و صفحه‌ی آخر کتاب:

QÂİDE-yi ZƏBÂN-i TÜRKİ

كتاب حاضر در واقع قواعد نامه‌ی زبان ترکی آذری است که با استناد به نسخه‌ی خطی شماره‌ی 61857/8256 کتابخانه‌ی مجلس شورای اسلامی، توسط استاد تصحیح و بر لغات دشوار آن شرح نوشته شده است.

این کتاب سوای از مقدمه و مؤخره‌ی مؤلف (عبدالعلی خلخالی) در سه بخش موضوع‌بندی شده است:

بخش اول: افعال که در آن از فعل ماضی، مضارع، امر و نهی و ساختار آن‌ها سخن رفته و به تفصیل به آن پرداخته شده است.

بخش دوم: اسماء که به دو قسم مصدر و غیرمصدر تقسیم شده و برای هر کدام از آن‌ها تقسیماتی ذکر شده، سپس ساختار آن‌ها شرح شده است..

بخش سوم: حروف که به دو قسم علامت و غیرعلامت تقسیم شده و توضیحاتی درباره‌ی آن‌ها آورده شده است.

در انتهای کتاب، بخش افزوده‌ها قرار گرفته که مشتمل بر فهرست اصطلاحات دستوری مؤلف به همراه شرح آن‌ها، فهرست آیات و عبارات عربی، ابیات فارسی، ابیات ترکی، اعلام و مصادر و غیر مصادر با الفبای لاتین و عربی می‌باشد.

28. قواعد زبان ترکی

میرزا بابا طبیب آشتیانی، محمّد مؤمن. قواعد زبان ترکی؛ مقدمه، تصحیح و تحشیه: حسین محمدزاده صدیق؛ چاپ اوّل؛ کرج: انتشارات پینار، 1387؛ تک‌جلدی؛ 144 ص.؛ وزیری.

عنوان پشت جلد و صفحه‌ی آخر کتاب:

QƏVÂİD-e ZƏBÂN-e TÜRKİ

کتاب حاضر علاوه بر این‌که قواعد زبان ترکی را به طور عام در سه بخش فعل و اسم و حرف شامل می‌شود؛ نوعی واژه‌نامه‌ی فارسی به ترکی هم محسوب می‌شود که با استناد به دو نسخه‌ی موجود در کتابخانه‌ی آیت‌اله نجفی مرعشی، به شماره‌های 11350 و 6563، توسط استاد بازخوانی و تصحیح گردیده است و موارد اختلافی موجود در 2 نسخه به صورت نسخه بدل‌ها در بخش افزوده‌های کتاب آمده است.

ادامه نوشته

کتابشناسی آثار استاد دکتر ح. م. صدیق- 3

کتاب «کتابشناسی آثار استاد دکتر حسین محمدزاده صدیق»را در چند بخش به علاقه‌مندان تقدیم می‌کنم. در این کتاب، تمامی آثار قلمی ایشان در طی نیم قرن تلاش، معرفی می‌شود. لازم به ذکر است به دلیل تنوع مطلب در صفحه اصلی وبلاگ، برای مطالعه تمامی بخش‌های مربوط به کتابشناسی به صورت یکجا، می‌بایست دربخش «موضوعات» بر روی قسمت «کتابشناسی آثار استاد» کلیک کنید. (عیسی مجیدی)

منبع: کتابشناسی آثار استاد دکتر ح. م. صدیق، گردآوری و تالیف: م. غلامنژاد بازکیایی، تهران، تکدرخت، ۱۳۸۸.

تصحیح و تحشیه

14. دیوان اشعار ترکی سید عظیم شیروانی

شیروانی، عظیم بن محمّد. دیوان اشعار ترکی سید عظیم شیروانی (با کشف‌الابیات)؛ تدوین، مقدمه، حواشی: حسین محمدزاده صدیق؛ چاپ اول؛ تبریز: ندای شمس، 1385؛ تک‌جلدی؛ 726 ص.: مصور؛ وزیری.

عنوان صفحه‌ی آخر کتاب:

DİVÂN-ı ƏŞ'ÂR-i TÜRKİ

کتاب در انتها شامل کتابنامه است.

کتاب حاضر دیوان اشعار ترکی سید عظیم شیروانی - شاعر سده‌ی سیزدهم - است. درون‌مایه‌ی اشعار این شاعر عارف مسلک آذربایجانی، عرفانی و همچنین مبارزه علیه ستم و فساد و ریا است. استاد، کار تصحیح و تدوین این اثر گرانقدر را عهده‌دار بوده‌اند. کتاب حاضر که ثمره‌ی تلاش‌های علمی وی بر روی دیوان سید عظیم است، مشتمل بر سه بخش است:

بخش اوّل: مقدمه‌ای علمی به زبان ترکی که شخصیت سید عظیم را از بعد‌های مختلف مورد بررسی و تشریح قرار داده است.

بخش دوّم: متن دیوان که شامل بخش‌های دیباچه، قصیده، غزل، قطعه، ترجیع‌بند، ترکیب‌بند، مستزاد، مربع، مخمّس، مسدّس، رباعی، تک بیت می‌باشد.

بخش سوّم: افزوده‌ها که شامل نمایه‌ی آیات، احادیث و جملات عربی، شرح و توضیح لغات مشکل متن، کشف‌الابیات، کتاب‌نامه و وثیقه‌ها می‌باشد.

ادامه نوشته

کتابشناسی آثار استاد دکتر ح. م. صدیق- 2

کتاب «کتابشناسی آثار استاد دکتر حسین محمدزاده صدیق»را در چند بخش به علاقه‌مندان تقدیم می‌کنم. در این کتاب، تمامی آثار قلمی ایشان در طی نیم قرن تلاش، معرفی می‌شود. لازم به ذکر است به دلیل تنوع مطلب در صفحه اصلی وبلاگ، برای مطالعه تمامی بخش‌های مربوط به کتابشناسی به صورت یکجا، می‌بایست دربخش «موضوعات» بر روی قسمت «کتابشناسی آثار استاد» کلیک کنید. (عیسی مجیدی)

منبع: کتابشناسی آثار استاد دکتر ح. م. صدیق، گردآوری و تالیف: م. غلامنژاد بازکیایی، تهران، تکدرخت، ۱۳۸۸.

الف. تصحیح و تحشیه

1. آل محمد (ص) تاریخینده تشریح و محاکمه

بهجت، قاضی بهلول. آل محمد (ص) تاریخینده تشریح و محاکمه؛ به اهتمام حسین سرخابلی؛ چاپ اول؛ تهران: بعثت قورولوشو، 1371؛ تک جلدی؛ 192 ص.؛ رقعی.

کتاب حاضر از قاضی بهلول بهجت و به زبان ترکی است که در حق پیغمبر و ائمه‌ی معصومین نگارش یافته است. استاد متن اصلی کتاب را به همراه ترجمه‌ی ترکی از مقدمه‌های فارسی شهاب‌الدین الحسینی المرعشی النجفی، میرزا مهدی ادیب و سید محمود طالقانی - که بر ترجمه‌ی فارسی این کتاب نوشته شده بود – در این مجموعه به زیور طبع آراسته است.

2. امثال لقمان

رشدیّه، حسن. امثال لقمان؛ به اهتمام حسین محمدزاده صدیق؛ چاپ اول؛ تهران: زوفا؛ 1379؛ تک جلدی؛ 72 ص.؛ رقعی.

کتاب حاضر، کتاب درسی است که توسط مرحوم حاج میرزا حسن رشدیه در زمان ناصرالدین شاه قاجار برای تدریس در دوره‌ی ابتدایی مدارس رشدیه به زبان ترکی تألیف شده بود که استاد ضمن تصحیح آن، مقدمه‌ای مبسوط و جامع به زبان ترکی بر آن نوشته و در آن به معرفی متون درسی مکاتب اسلامی در دوران قاجار پرداخته است.

3. پنج نمایشنامه

تبریزی، میرزا آقا. پنج نمایشنامه؛ به کوشش: ح. م. صدیق؛ چاپ دوم؛ تهران: نشر آینده، 2536 (1356)؛ تک جلدی؛ بیست و چهار + 256ص.:‌ عكس، نمونه؛ وزيري.

بخش پاياني كتاب شامل كتاب‌نامه‌های فارسی، روسی، فرانسوی، آذربایجانی مي‌باشد.

چاپ اول این کتاب در سال 1355 توسط انتشارات طهوری در تهران صورت گرفته است.

کتاب حاضر شامل پنج نمایشنامه از میرزا آقا تبریزی است که به زبان فارسی نگارش یافته است. و به زبان طنز و به طریق مکالمه، صحنه‌هایی از استبداد و بی‌قانونی عهد ناصری را به تصویر می‌کشد. این نمایشنامه‌ها عبارتند از:

1. سرگذشت اشرف خان، حاکم عربستان در چهار مجلس.

2. طریقه‌ی حکومت زمان‌خان بروجردی و سرگذشت آن ایام در چهار مجلس.

3. حکایت کربلا رفتن شاهقلی میرزا و سرگذشت آن ایام در چهار مجلس.

4. حاجی مرشد کیمیاگر.

5. حکایت آقا هاشم خلخالی.

اين كتاب علاوه بر متن نمايشنامه‌ها، شامل 4 پیوست می‌باشد که عبارتند از:

1. نامه‌ی آخوندزاده به میرزاآقا؛ 2. مقدمه و مؤخره‌ی میرزاآقا در سبب و نتیجه‌ی نگارش کتاب به همراه مقدمه‌ی چاپ برلین؛ 3. نمونه‌ها؛ 4. کتاب‌نامه.

گفتنی است که استاد نمایشنامه‌ی چهارم، یعنی: «حاجی مرشد کیمیاگر» را از فصل سیزدهم نسخه‌ی خطی «رساله‌ی اخلاقیه» محفوظ در کتابخانه‌ی دانشگاه تهران، اثر همو بیرون کشیده و برای اولین بار چاپ کرده است.

ادامه نوشته

کتابشناسی آثار استاد دکتر ح. م. صدیق- 1

 در زیر مقدمه کتاب «کتابشناسی آثار استاد دکتر حسین محمدزاده صدیق» را می‌آورم و در قسمت‌های بعدی وبلاگ، کتابشناسی استاد را در چند بخش به علاقه‌مندان تقدیم می‌کنم. لازم به ذکر است به دلیل تنوع مطلب در صفحه اصلی وبلاگ، برای مطالعه تمامی بخش‌های مربوط به کتابشناسی به صورت یکجا، می‌بایست دربخش «موضوعات» بر روی قسمت «کتابشناسی آثار استاد» کلیک کنید. (عیسی مجیدی)

منبع: کتابشناسی آثار استاد دکتر ح. م. صدیق، گردآوری و تالیف: م. غلامنژاد بازکیایی، تهران، تکدرخت، ۱۳۸۸.

کتابی که پیش روی شماست، کتاب‌شناسی آثار استاد دکتر حسین محمدزاده‌ی صدیق – از شخصیّت‌های برجسته و تأثیرگذار در ادبیات معاصر آذربایجان – است که افتخار تهیّه و تألیف آن نصیب اینجانب شد.

قبل از ورود به مبحث اصلی کتاب، ابتدا توضیحاتی پیرامون این مجموعه و روش تدوین آن ارائه کرده، آن‌گاه مختصری از زندگانی دکتر صدیق را می‌آوریم.

1. کتاب‌شناسی حاضر، «کتاب‌شناسی توصیفی» است که در آن اطلاعات کتاب‌شناختی هر اثر، به همراه دورنما و چارچوبی از آن ارائه شده است.
2. کتاب‌شناسی حاضر، مجموعه‌ی آثار چاپ شده‌ی دکتر صدیق را تا پایان خردادماه 1388 هـ. شـ. شامل می‌شود.
3. در این کتاب‌شناسی، تعداد بیست عنوان که دارای ارزش علمی بوده، ولی بر اساس تعریف یونسکو از کتاب، کمتر از 48 صفحه‌اند و کتاب محسوب نمی‌شوند نیز معرفی و توصیف گردیده‌اند.
4. عنوان «دکتر حسین محمدزاده صدیق» به جهت رعایت اختصار به صورت «استاد» ذکر شده است.
5. دکتر صدیق آثار خود را با اسامی مختلف همچون: ح. م. صدیق، حسین دؤزگون، حسین سرخابلی، صفدر شمایلی سرخابلو، حسین محمدزاده صدیق و ... می‌نگارد که برخی از آن‌ها در معرفی آثار وی در این کتاب‌شناسی آمده است.
6. کتاب‌شناسی حاضر در نه بخش تنظیم شده است:

اوّل: آثار استاد.

دوّم: مقدمه‌ها‌ی استاد بر کتاب‌ها.

سوّم: نقدهای استاد بر اشخاص، کتب و مقالات.

چهارم: کنگره‌ها.

پنجم: نشریات.

ششم: مصاحبه‌ها.

هفتم: درباره‌ی استاد.

هشتم: پایان‌نامه‌ها.

نهم: زیر تیغ سانسور.

ادامه نوشته