مقالات کنگره‌های دکتر حسین محمدزاده صدیق (دوزگون)
در این بخش، مقالاتی را که دکتر حسین محمدزاده صدیق در کنگره‌های مختلف به صورت سخنرانی ارائه کرده‌اند، قرار می‌دهم. مشروح این مقالات در کتاب مقالا دکتر صدیق» (جلد اول - کنگره‌ها) زیر چاپ است.
عیسی مجیدی
1. اشک سبلان
صدیق، ح. م. درباره‌ی رُمان اشک سبلان؛ تهران: تالار فرهنگسرای اندیشه، 1387؛ کتاب‌نامه.
در این مطلب که از طرف استاد «دکتر ح. م. صدیق» برای سخنرانی در روز 20/9/1387 در جلسه‌ی رونمایی از کتاب «اشک سبلان» آماده شده بود، پیرامون رمان مذکور به بحث می‌نشیند و با مقایسه‌هایی که بین این رمان و رمان‌های موفق دیگر انجام می‌دهد، نقاط قوّت آن بر می‌شمارد.
2. اوزان شعری در ديوان مختومقلی فراغی
(با نگاهی به پیشینه‌ی باستانی زبان ترکمنی)
محمدزاده صديق، حسين. اوزان شعری در ديوان مختومقلی فراغی؛ گلستان: اداره‌ی کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، کنگره‌ی بین‌المللی «مختومعلی فراغی»، 1387.
متن حاضر مشتمل بر دو قسمت است:
در قسمت اول، به بحث پیرامونِ تاریخ زبان، ادبیات و فولکلور ترکمن پرداخته می‌شود، بدین ترتیب که بعد از ذکر ویژگی‌های ساختار آوایی و لغوی این زبان، سیر تکوین آن را در سه دوره‌ی نخستینه، مشترک و خودویژه با ذکر نمونه‌هایی بررسی می‌کند. و از فولکلور و ادبیات شفاهی ترکمن سخن گفته و آن را به پنج دسته تقسیم می‌کند.
در قسمت دوم، درباره‌ی اوزان هجایی و قالب‌های شعری موجود در دیوان مختومعلی سخن به میان می‌آید که به دو گونه‌ی بومی و عروضی قابل رؤیت است.
3. تأثیر آفرینش نظامی بر ادبیات ترکی
محمدزاده صدیق، حسین. تأثیر آفرینش نظامی بر ادبیات ترکی؛ تبریز: دانشگاه تبریز، کنگره‌ی بین‌المللی «نظامی‌شناسی»، 1370؛ کتاب‌نامه.
در این متن از تأثیرگذاری آثار نظامی گنجوی در رسایی و تکامل شعر و ادب ترکی سخن به میان می‌آید. و همچنین خاطر نشان می‌گردد که آثار نظامی، شعر ترکی را با آرمان‌های خداجویی، عدالت‌پیشگی، بشردوستی و مبارزه با ستمگری درآمیخته است.
گفتنی است که متن این سخنرانی همچنین در همايشي كه از سوي دانشجويان دانشگاه آزاد اسلامي واحد كرج براي شناخت ابعاد خلاقيت ادبي نظامي گنجوي تشكيل شده بود، توسط استاد ايراد گردید. و در چند نشريه نيز انتشار يافت.
4. حاج غلامرضا مجدفر
صدیق، ح. م. حاج غلامرضا مجدفر؛ تهران، 1380.
متن این سخنرانی به مراسم بزرگداشت حاج غلامرضا مجدفر در تاریخ 29/6/80 در تهران اختصاص دارد که در آن به بررسی آثار و افکار حاج غلامرضا مجدفر پرداخته می‌شود.
5. حکیم هیدجی و آذربایجان فیلسوفلاری
محمدزاده صدیق، حسین. حکیم هیدجی و آذربایجان فیلسوفلاری؛ زنجان: همایش بزرگداشت مقام فلسفی حکیم ملامحمد‌علی هیدجی، 1382؛ کتاب‌نامه.
در این متن پیرامون حکیم هیدجی و فیلسوفان آذربایجانی (سهروردی، ودود تبریزی، ملا عبدالله و ملا رجبعلی تبریزی) سخن می‌رود.
6. خطیب تبریزی، شارح ابن سکّیت
محمدزاده صدیق، حسین. خطیب تبریزی، شارح ابن سکّیت؛ اهواز: کنگره‌ی «بزرگداشت ابن سکّیت»، 1373؛ کتاب‌نامه.
مقاله‌ی حاضر به معرفی «خطيب تبريزي»، شارح آثار ابن سكّيت – لغت‌شناس شیعی در عصر خلفای عباسی - و مدرس مدارس نظاميّه در زمان سلجوقيان پرداخته مي‌شود.
7. در مورد ادبیات قشقایی
محمدزاده صدیق، حسین. در مورد ادبیات قشقایی؛ تهران: فرهنگسرای بهمن، کنگره‌ی شعر و ادبیات قشقایی، 1370؛ کتاب‌نامه.
این مقاله به بررسی پیشینه‌ی زبان قشقایی می‌پردازد. و سیر تکوین زبان و گویش‌های ترکی و ادبیات آن را به سه دوره‌ی نخستینه، مشترک و همسان و خودویژه تقسیم کرده و درباره‌ی هرکدام به بحث می‌پردازد. و در این اثناء، ویژگی‌های موجود در ساختِ آوایی و ساختار لغوی و سازه‌پردازی این زبان را که باعثِ جدایی اندک آن از دیگر شاخه‌های زبان ترکی گردیده به دو دسته‌ی ویژگی‌های دیرپای یا سومری و خلجی و ویژگی‌های نوین یا صفوی تقسیم کرده و درباره‌ی آن‌ها توضیحاتی را ارائه می‌دهد.
8. سبک آذربایجانی در شعر فارسی
محمدزاده صدیق، حسین. سبک آذربایجانی در شعر فارسی؛ ارومیه: دانشگاه ارومیه، کنگره‌ی بین‌المللی سبک آذربایجانی، 1376؛ کتاب‌نامه.
در این مقاله که به ریشه‌کاوی «سبک معروف به هندیٍ» شعر فارسی در تاریخ نظم ترکی اختصاص دارد، نقش ملامحمد فضولی در تاریخ سبک‌شناسی فارسی مورد بررسی می‌گیرد. و از «سبک فضولی معروف به سبک هندی» و تأثیرپذیری صائب تبریزی – واضع سبک هندی در شعر فارسی - از فضولی سخن به میان می‌آید.
9. سلسله‌ی مولویّه و شیخ شهاب‌الدین اهری
محمدزاده صدیق، حسين. سلسه‌ی مولویه و شیخ شهاب‌الدین اهری؛ اهر: کنگره‌ی شیخ شهاب‌الدین اهری،1370؛ کتاب‌نامه.
در اين مقاله ضمن معرفّي كتاب «تذكره‌ی مجالس» اثر غریبی تبریزی، به ذکر و معرّفی برخی از شعرای سلسله‌ی مولویه پرداخته می‌شود. و چگونگی ارتباط و وابستگی شیخ شهاب اهری به این سلسله بیان می‌گردد.
10. عطار
ریتر، هلموت. عطّار؛ ترجمه‌ی ح. م. صدیق؛ نیشابور: کنگره‌ی بین‌المللی عطار؛ کتاب‌نامه.
متن این مقاله عبارت است از برگردان فارسی مقاله‌ای پژوهشگرانه از «هلموت ریتر» - ایرانشناس معروف آلمانی- که توسط استاد به نخستین کنگره‌ی بزرگداشت شیخ عطّار در نیشابور ارسال گردیده است. این مقاله مشتمل بر پژوهشی دقیق و علمی در باب زندگانی و آثار عطّار نیشابوری است. و به بررسی تک تک آثار او می‌پردازد. و در انتها فهرستی از آثار مشکوک و یا ساختگی و منسوب به عطّار را ارائه می‌کند.
11. فرزند ایل سرافراز
محمدزاده صدیق، حسین. فرزند ایل سرافراز؛ تهران: 1379؛ کتاب‌نامه.
جزوه‌ی حاضر که به مناسبت کنگره‌ی بین‌المللی بررسیِ اندیشه‌های حکیم جهانگیرخان قشقایی به زبان فارسی نگارش یافته و از طرف استاد به دبیرخانه‌ی کنگره اهدا شده است، ابتدا مختصری از ایل قشقایی سخن می‌گوید؛ سپس به شرح زندگانی حکیم قشقایی می‌پردازد و از بُعدهای مختلف او را بررسی می‌کند. در انتها روایاتی چند را از زبان مردم عامه درباره‌ی او نقل می‌کند.
12. کلیات غریبی منتشا
محمدزاده صدیق، حسین. کلیات غریبی منتشا؛ تهران: کتابخانه‌ی مجلس شوراي اسلامي، كنگره‌ي «معرفي نسخ خطي كتابخانه‌ي مجلس شوراي اسلامي»؛ 1379؛ کتاب‌نامه.
این مقاله به معرفی و بررسیِ نسخه‌ی بسیار گران‌بها و منحصر به‌فردِ «کلیات غریبی منتشا»، فقیه و شاعر شیعی سده‌ی دهم، می‌پردازد.
13. گامی برای تدوین کتابشناسی اوحدی مراغه‌ای
محمدزاده صديق، حسين. گامی برای تدوین کتابشناسی اوحدی مراغه‌ای؛ مراغه: کنگره‌ی بین المللی اوحدی مراغه‌ای، 1376.
اين مقاله كه مشتمل بر كتابشناسي چهل و نه اثر درباره‌ی رکن‌الدین اوحدی مراغه‌ای است، گامی است در راه تدوینِ کتابشناسیِ آثار اين سخنور ژرف اندیش قرن هفتم که امروزه بررسی اندیشه‌های او و بحث در دقائق و ظرائف آثارش در كانون توجّه قرار گرفته است.
14. منوچهری از دیدگاه مرحوم پرفسور احمد آتش
محمدزاده صدیق، حسین. منوچهری از دیدگاه مرحوم پرفسور احمد آتش؛ دامغان: دانشگاه دامغان، همایش منوچهری دامغانی، 1370؛ کتاب‌نامه.
در اين مقاله ديدگاه‌هاي مرحوم احمد آتش – ايران‌شناس نامبردار ترکیه - در باب زندگي و افكار منوچهري به بوته‌ي بررسي گذاشته شده است.
15. نگاهی به پیشینه‌ی باستانی زبان ترکمنی
محمدزاده صديق، حسين. نگاهی به پيشينه‌ی باستانی زبان ترکمنی؛ تهران: دانشکده‌ی علوم اجتماعی دانشگاه تهران (گروه انسان‌شناسی)، همایش فرهنگ ترکمن، 1379.
در اين مقاله پيرامون تاریخ زبان، ادبیات و فولکلور ترکمن سخن به میان می‌آید، بدین ترتیب که بعد از ذکر ویژگی‌های ساختار آوایی و لغوی این زبان، سیر تکوین آن را در سه دوره‌ی نخستینه، مشترک و خودویژه با ذکر نمونه‌هایی بررسی می‌کند. و در پایان از فولکلور و ادبیات شفاهی ترکمن سخن گفته و آن را به پنج دسته تقسیم می‌کند.
16. نوع سیرسوژه در منظومه‌های نظامی
محمدزاده صدیق، حسین. تأثیر آفرینش نظامی بر ادبیات ترکی؛ تهران: دانشگاه تهران، کنگره‌ی بین‌المللی «نظامی‌شناسی»، 1370؛ کتاب‌نامه.
در این مقاله به بررسی نوع سیرسوژه‌ی داستانی موجود در منظومه‌های نظامی پرداخته می‌شود. و با بیان دلیل اثبات می‌شود که وی این نوع سیرسوژه را از شیوه‌ی داستان‌پردازیِ حماسه‌های دوازده‌گانه‌ی کتابٍ «دده‌قورقود»، کهن‌ترین اثر مکتوب آذربایجان، أخذ کرده است.
17. ورود آق‌قویونلوها به آناطولی
محمدزاده‌ی صدیق، حسین. ورود آق‌قویونلوها به آناطولی؛ ترکیه: شهر باتمان. دانشگاه دیاربکر، 1387؛ کتاب‌نامه.
در این مقاله به تشریح چگونگی ورود آق‌قویونلوها به آناطولی پرداخته شده است.
بسم الله الرحمن الرحیم