منبع: تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی، تالیف سلمان صفریان، تهران، نشر اندیشه نو، ۱۳۹۱.

سلمان صفریان و کتاب تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی

انشاء و نامه نگاري ساده

اين كتاب 120 صفحه اي در سال 1343 براي دانش آموزان دورة دبستان و سال اول راهنمايي تحصيلي به رشتة تحرير در آمده است ، انتشارات ابن سيناي تبريز اين كتاب را با نام مستعار مؤلف به نام افشين پرويزي چاپ و منتشر ساخته است.

كتاب داراي دو بخش مي باشد. در بخش يكم به موضوعاتي چون تعريف و فايدة انشاء ، درست نوشتن و راه آموختن آن ، روش نوشتن ، وقت مناسب ، انشاي خوب ، انواع موضوع انشاء ، كتاب غير درسي ، نقطه گذاري و چند نكته دستوري پرداخته شده است.

در پايان بخش يكم. فهرستي از 57 كتاب خواندني متناسب با سن و سال خوانندگان بهمراه موضوع ، نويسنده ، و مترجم كتابهاي خارجي آورده شده است.

در بخش دوم، قصه ها و اشعاري از نويسندگان و شعراي مختلفي نظير عوفي ، حسين كاظم زادة ايرنشهر ، پروين اعتصامي ، ايرج ميرزا ، صجي مهتدي ، حسين كوهي كرماني ، م.ا.به آذين ، نيما يوشيج و نيز آثاري از خود مؤلف جمع آوري و چاپ كرده است همچنين زندگينامة مختصري از اين اشخاص در بالاي آثارشان آورده شده است.   

همچنين چند نمونه انشاء ساده بعنوان نمونه در موضوعات مختلف در كتاب ديده مي شود ( صمد بهرنگي ، 1343 ).

 

 

كندوكاو در مسائل تربيتي ايران

بخش هايي از كتاب مذكور ابتدا در سال 1342 در مجله هاي معلم امروز ( تبريز). سپاهان  (تهران ) و بامشاد (تهران) انتشار يافت و بعد ها در كتابي مستقل بارها در تبريز و تهران به چاپ رسيد.

اين كتاب 119 صفحه اي شامل يك مدخل و هفت فصل با عناوين چرا معلم خوب حكم كيميا دارد؟، بازرسي فرهنگي و انواع و اقسام آن ، تنبيه بدني ، مشكل كتابهاي درسي ، تدريس زبان فارسي در آذربايجان ، روستا و روستا زاده ، و زير ميكروسكوپ مي باشد.

صمد بهرنگي در اين فصول مشكلات و مسائل تربيتي در مدارس ايران را با توجه به تجربة شخصي خود » زير ميكروسكوپ» مي گذارد. او، هم مشكلات و نارسائيهاي سيستم آموزش و پرورش را از لحاظ قوانين و آئين نامه هاي موجود و از لحاظ تربيت كادر متخصص تعليم و تربيت مورد بررسي قرار مي دهد و هم به محيط، به عنوان زمينة روابط بين عوامل دست اندر كار اين حوزه توجه مي كند. و بخشي از مشكلات موجود در تأليف كتب درسي را ناشي از بي توجهي به اين محيط مي داند. و در هر مورد به ارائه راهكار پرداخته و دست اندر كاران را به توجه جدي و چاره جويي فرا مي خواند.

از جزئيات موجود در اين اثر در موضوعات مختلف در فصل بعدي استفاده خواهد شد.

الفباء

نگارش كتاب الفباء آذري براي مدارس آذربايجان در سال 1342 بعمل آمد. اين كتاب بنابه پيشنهاد جلال آل احمد براي چاپ به كميتة پيكار جهاني با بيسوادي فرستاده شد. اما صمد بهرنگي با تغييراتي كه قرار بود آن كميته ، در كتاب ايجاد كند باقاطعيت مخالفت كرد و پيشنهاد پول كلاني را نپذيرفت و كتاب را پس گرفت و باعث برانگيختن خشم وكينة عوامل ذينفع در چاپ كتاب شد  (علي اشرف درويشيان ، 1379 ، ص 21 ).

آنچه تا كنون در اين باره گفته شده ، ادعاي گم شدن كتاب از جانب صمد براي استنكاف از تسليم آن به كميتة جهاني پيكار با بي سوادي مطرح گرديده است ولي عدم ظهور و چاپ كتاب ياد شده در حال حاضر ، بايد انگيزه اي غير از انگيزة اوليه داشته باشد. انگيزة بعدي هر چه باشد با انگيزة صمد در يك نقطه قابل تقريب و انطباق خواهد بود. و آن عدم وجود تمايل و اراده براي چاپ اين اثر مي باشد. و با توجه به سياست رژيم وقت در مورد زبان آذربايجان از سويي، و اصرار بيش از حد آنان براي چاپ كتاب مذكور از سوي ديگر به نظر مي رسيد كه صمد متوجه شده باشد كه آب به آسياب دشمن ريخته ، لذا آماده مي شود كه براي عدم چاپ كتاب هر بهايي را بپردازد. در صورت صحت اين ظن است كه مي توان گفت سياستي كه هم اكنون نيز از جانب بازماندگان وي دنبال مي شود.