به مناسبت بزرگداشت مولوی در قونیه (ترکیه) عکسهای مربوطه را در زیر قرار دادم. این مراسم و یادبود هر ساله در آذرماه در ترکیه برگزار میشود و علاقهمندان از سرار جهان به سوی قونیه سفر میکنند.
ادامهی عکسها را ببینید . . .
منبع: سفر از کثرت به وحدت
حكايت
شيخ صدرالدين روح الله روحه دئدي چون شيخين مقامي عالي و متعالي اولدو، ابدال ايله اوتادون تردّد ائدرديلر و تقرب دوتارديلار، اما حضرت شيخ آنلاري تانيمازدي و آنلار داخي اؤز احوالي حضرت شيخه ظاهر ائتمزديلر.
بيت
اؤزوندن گيزلي و موجوددورلار جهانين حاليني ياخشي بيليرلار
علوم «من لدن» دل تختهسيندن نئجه كيم يازيليديرير اوخورلار
آندن سونرا حضرت شيخين احوالي گون به گون ترقيده ايدي تا باطنين كشفي داخي اولدو. و كشفينين اوّلي بئله ايدي كيم كلخورانين كندينين يانيندا بير
دکتر ح. م. صدیق
منابع موجود مانند الذریعه،ریحانة الادب، دانشمندان آذربایجان، تذکرهی شعرای آذربایجان، مفاخر آذربایجان، سخنوران آذربایجان، چندان کمکی در تدوین شرح زندگی، افکار و آثار اسرار تبریزی به ما نمیکند. در زیر با بهرهجویی از همین آگاهیهای اندک و مراجعه به سخنان خود مؤلف، سعی میکنیم اندکی با زندگی و آثار او آشنا بشویم.
اسرار تبریزی (1265- حدود 1315 ق.) پیرو طریقت صوفیان و طائفهی شاه نعمت الله ولی بوده است. مجذوبعلی شاه همدانی را رهبر طریقت خود میدانسته است. در این باب در منظر الاولیا من قبور عرفا گوید:
حاضیرلایان: داود بهلولی
حكايت
سراولي خواجه عبدالملك دئدي بير قاتلا حضرت شيخ صفيالدين قدس الله سره شيخ زاهد ايلن گيلانين مئشهلرينه گئدرلردي. حضرت شيخ زاهد قدس الله سره آتلي ايدي و آنلار ياياغ. خواجه افضل يئنگي يئتيشميش بير ييگيت ايدي و هزه يوزو صفحهسينده ريحانلار باش چيخارماميشدي. ناماز چاغي اولدو. حضرت شيخ زاهد آتدان انيب دئدي: «اوغول، صفيالدين! آتيمي ساخلا تا من نامازيمي قيلاييم.» حضرت شيخ صفيالدين كندي پيرينين آتين دوتوب دوردو. چون شيخ زاهد نامازدا ايدي، حضرت شيخ صفيالدين آتين يوكَني خواجه افضلين الينه وئريب شيخ زاهدين آردينا دوروب نامازا مشغول اولدو. خواجه افضل اؤزونه دئدي: «منده داخي طهارت وار؛ آنلارا اقتدا ائيلهييم.» پس آتين جيلوويني بير آغاجا
يالاب- يالاب يالاييبان اينجه دونلوم،
يئر باسماييب يوروين سرو بويلوم.
قار أوزرينه قان دامميش كيمي قيزيل ياناقليم.
قوشا بادام سيغمايان دار آغيزليم
قلمچيلر چالديغي قاراقاشليم
قورومسي قيرخ توتام قارا ساچليم
آسلان اوروغي، سلطان قيزي!
اؤلدورمگه من سني قييارميديم
بیلدیگیمیز کیمی، مولانا همتی بیر شیعه شاعری اولاراق، صفوی شاهی- شاه اسماعیل ختائینین ایستهگی اساسیندا آنادولو یوردلارینا گئتمیش و خلق ایچینده گزهرک، شیعه مذهبینی یایماغا، تبلیغ ائتمهگه چالیشمیشدیر. همتی بو یولدا یالقیز اولمامیش، بلکه بیر سیرا آذربایجان شاعرلری ده اونونلا بیرگه بو یولدا چالیشمیشلار. اونلارین اؤنده گلنلردن بیری پیر سلطان آبدال اولموشدور. تۆرک ادیبلری بونا اشاره ائدیب، بو باره ده آختاریشلار ایرهلی آپارمیشلار. جاهد اؤز تئللی بو ساحهده یازیر:«16 جی یۆز ایلین اۆنلۆ و بؤیۆک علوی شاعری، همتی اولموشدور. ایندیه کیمی همتیدن 150 دن فاضلا نفسی یایینلانمیش. یاشانتی اوزهرینه بیلگی
مولانا همتی انگورانی، آذربایجان ادبیاتینین گؤرکملی و عارف شاعرلریندندیر کی اونونجو یوز ایلده یازیب- یارادیب و جانینی اؤز اینام و عقیدهسی یولوندا قویوبدور. همتینین یاشاییشی حاققیندا معلومات الده یوخدور. اونون حتی آدینین نه اولدوغو، هاچان دونیایا گلمیش، هاچان شهید اولدوغونو دا بیلمهییریک. آنجاق الیمیزده اولان شعرلری اساسیندا دانیشا بیلهریک. آدینین اوّلینده «مولانا» لقبی بیزه ایناندیریر کی شاعر بؤیوک مفکورهلی و بیلگین بیر ذات اولاراق، چوخلو مریدلری واریمیش کی اونلارین مولاسی اولموش و اونا اقتدا ائدهرمیشلر. ایکینجی سؤز بودور کی آدینین سونوندا گلن «انگورانی» شاعرین انگوراندان عرصهیه گلدیگینی آندیریر. اوچونجو
فتانه مرادی
گئنه گوزوم هواسیندا ایلدیریم شاخدی بولوت کیپریکیمدن سیخیلدی ویاش یاغدی . چوخ گوز بو یاغیش اینتظارینی چکدی آما یاغاندان سورا هئچ کیم شوکور دئمدی.
گئنه باشیما قار دوشدی دومان چوکدی و گوزلر سووندو یاناخلاری سووق ووردو و پوسسوردو غیغی دوداغی گولوش دن سالدی .منه قیش گلدی یولداش قیش گلدی....
من بو دونیادا سئودالی یاشاییرام گوز یاشی گوزگوسینده سئوگی گوریرم من داغ قالاتوندا داشلارونان دوسام قارقالارونان چالیشیرام بونالار بوداغیندا یاتیرام گوز آرخاما توکیرام سنی اوغشایا –اوغشایا چاغوریرام: بو یول کیمینگ ؟اولکه کیمینگ ؟ گئدن دورنالار کووچن سونالار. دونیا کیمینگ ؟ من بویانا ، سن اویانا بیز هایانا داغولموشاگ ؟ بیرلیگ اولموش آما من یالغیزام سنده یالغیزانگ من بو دونیادا سئودالی یاشاییرام سن نیجه ؟
منبع: شناختنامه حبیب ساهر در پژوهش دکتر صدیق
این مقاله در سال ۱۳۴۶ توسط دکتر حسین محمدزاده صدیق که در آن ایام ۲۲ سال داشت و با نام ح. م. صدیق شناخته میشد در هفتهنامه «هنر و اجتماع» توسط ایشان نوشته و منتشر شد. لازم به ذکر است که دکتر صدیق که سردبیر بود با استفاده از امتیاز روزنامه «مهد آزادی» مطالب را جمعآوری و چاپ میکرد. در آن دوران خفقان، نگاه آرمانخواهانه حبیب ساهر، احاطه و تسلط وی به ادبیات و زبان ترکی و ذوق شگرف هنریاش، توجه حسین دوزگون جوان را به خود جلب کرده بود. مقاله را در زیر میخوانید:
حبيب ساهر را بوسيلهي دو اثر با ارزش «ليريكشعرلر» و «كؤشن» ميشناسيم. اين دو كتاب علاوه بر این که برخي از آثار ارزندهي او را كه از بيست- سي سال پيش در مطبوعات آذري زبان چاپ ميشد در بر دارد، حاوي مقدار معتنابهي از اشعاري هم هست كه در سالهاي اخير سروده شدهاند. آنچه كه بيش از هر چيز توجه خوانندهي اين دو مجموعه را جلب ميكند، راه مستقلي است كه ساهر در شعر آذري ميپيمايد و كوشش دارد آن را هر چه هموارتر كند. اين راه را حسين مهدي - منتقد و نويسندهي فقيد آذربايجان- به موقع خود «خصوصيات شعر ساهر» نام داده بود.
اين خصوصيات، اينك پس از پيمودن سي سال راههاي هموار و ناهموار و سخت و سرشار، مكتبي بوجود آورده است كه اطلاق «مكتب ساهر» بدان پر بيجا نخواهد
حبیب ساهرین اؤلومونون ایل دؤنومی ایله ایلگیلی (24 آذر 1364)
آنام اۆچۆن...
یئلکن اؤپۆشۆ تک، قورو یاپراغین،
سقوطو تیترتدی، دورغون سولاری...
چمنلرده اؤتن، قوشلارین سسی،
اویآتدی گؤنۆلده کی دویغولاری!
***
بیر خیال سۆزۆلدۆ آغاجلیقلاردان،
بهار دیر، سئیره چیخ، گۆلزاره گل، یاتما قارا یئرده،
بو داغلاردا سالیبلار شاققاشاق سئللر، حبیب ساهر،
عاشیق باغرینا باسمیش سازینی سندن اوخور بیر شعر،
یانیقلی قلبی اۆزره سیزلاییر تئللر، حبیب ساهر .
نه قدری ظالیمین تانکی تۆفنگی برقرار اولسا،
سن اؤیرهتدین بیزه کیم سوسماسین دیللر، حبیب ساهر .
زمانین چرخی دؤنسۆن، روزگارین دؤری چئوریلسین،
سنی یالقوز و تنها قویدو بو ایللر، حبیب ساهر .
اؤپۆر دۆزگۆن الیندن، یوخدو کفران نعمته بیزده،
سنی یاد ائیلهییر هر دم بیزیم ائللر، حبیب ساهر .
دکتر ح. م. صدیق
1 ـ قصر: در لغت به معنای کوتاه کردن و در عروض اسقاط حرف آخر و ساکن نمودن حرف ما قبل آخر (ضمه) رکن است. بدین ترتیب از:
مفاعیلن= مفاعیلْ
فعولن= فعولْ
باقی میماند که به آنها مقصور گویند.
2 ـ کفّ: که به معنی بازداشتن است، در اصطلاح عروض اسقاط صامت آخر (ن) از رکن است؛ که در این صورت از:
حضرت شيخ صدرالدين روح الله روحه دئدي كيم حضرت شيخ قدس الله سره طلبده سراسيمه اولوب مزارلار ايله بوجاقلاردا اوتوران كيشيلرين چئورهسينده گزردي و چون خلوتده اوتورميش اولا ايدي، گورردي كيم ناگاه ديواردان بير كيمسه چيخاردي و يا يئردن باش چيخاريب يوخاري گليردي يا اوستوراغدان يئره انردي و صحبت ائيلردي و گئنه اؤز يوللارينا واريب قاييديرلاردي و حضرت شيخ اؤز احوالي ايله واقعهلري آنلارا عرض ائدردي و هئچ هانغيسي فهم ائيلهمزدي كيم اول نه حالدير.
بير گون حضرت شيخ اوتورور ايكن گؤردو كيم محرابين ديواري ياريليب بير كيمسه چيخيب
دربارهی ترجمهی «مطلع الاعتقاد» اثر ملا محمد فضولی توسط آقای سبحانعلی کوشا:
کاری تکراری بدون اطلاع پژوهشی یا ترجمهای نوین و قابل قبول؟!
میدانیم کتاب «مطلعالاعتقاد» ملا محمد فضولی چند سال قبل توسط دکتر ح. م. صدیق ترجمه شد و به همراه مقدمه و تعلیقات روانهی بازار نشر شد. ابتدا توسط نشر «راه کمال» (1385) و سپس توسط «نشر دانشگاه ادیان» (1390) در قم چاپ شد. در سال 1391 آقای سبحانعلی کوشا همین کتاب را مجدداً ترجمه کردهاند اما در مصاحبهی خود با یکی از خبرگزاریها گفتهاند:« در ایران تاکنون به این صورت تصحیح و مقدمهنویسی بر روی این کتاب انجام نشده و تنها چند سال پیش انتشارات «الهدی» این کتاب را از ترکی استانبولی به فارسی ترجمه کرده است ». همچنین در مقدمهای که بر کتاب مطلع الاعتقاد فضولی نوشتهاند طبق
بسم الله الرحمن الرحیم