عکس برگزیده
حاضیرلایان: سید احسان شکرخدا

حاضیرلایان: سید احسان شکرخدا

کتاب «سه رسالهی فارسی به انضمام رسالهی 40 حدیث» اثر حکیم ملا محمد فضولی به تصحیح دکتر ح. م. صدیق چاپ میشود. مجوز این کتاب پس از چندین ماه معطلی در وزارت ارشاد، بالاخره در دولت «تدبیر و امید» صادر شد. کتاب حاضر شامل سه رسالهی 1- معما، 2- سفرنامهی روح (صحت و مرض)، 3- رند و زاهد و 4- 40 حدیث (قیزخ حدیث) ملا محمد فضولی است.
بخشی از مقدمهی استاد را بر رسالهی «معما» در زیر میخوانیم:
فضولی در مقدمهی دیوان فارسی گوید:«... رغبت اغلاق عبارت و مودت دقت مضمون که در جبلت داشتم، همیشه طبعم به معما و قصیده متمایل بود و خیال غزل به خاطرم نمیگذشت ...»
از رسالهی دستور معما اثر ملا محمد فضولی، نخستین مهدی بندادی در تذکرهی گلشن شعرا نام برده است. او ضمن معرفی فضولی گوید:«... در سه زبان به اصناف شعر قادر و در طرز معما و عروض ماهر بود ...»
پس از آن، در اغلب تذکرهها، مانند تحفهی سامی، تذکرهی صادقی افشار، تذکرهی لطیفی و جز آن به نام این رساله اشاره شده است و در تذکرهی نصرآبادی تعدادی معما از این رساله آورده شده است.
حاضیرلایان: ائلدار م. صدیق
ناغیل ائدیرلر کی، بیر پادشاه بیر اسیرین اؤلدۆرۆلمهسینه امر ائتمیشدی، یازیق اسیرین امیدی کسیلدیکده، آغزینا گلهنی دئییب پادشاها سؤیۆشلر یاغدیرماغا باشلادی. مثل وار دئیهرلر: جانیندان ال چکهن آغزینا گلنی دئمکدن قورخماز!
بئیت
یوخسا برک آیاقدا قاچماغا ایمکان،
کسهرلی قیلینجی قارمالار اینسان.
شئعر
آچار دیل، قورخماز عالمده.
هجوم ائیلر ایته بیردن،
پیشیک مغلوب اولان دمده.
فرهاد رحیمی

تورکجه نین چوخ اسکیلیگیندن قایناخلانان ساغلام یاپیسی و گوجلو دیل بیلگیسی (گرامری) اونو هر زمان ایلگی و جاذبه اوداغی و مرکزی قیلمیشدیر. تاریخ بویو بو دیلی باشقا دیللی خلقلره اوگرتمک اوچون چشیدلی سوزلوکلر و دیل بیلگیسی اثرلری یاراتیلمیشدیر. بو اثرلرین باشیندا هئچ شبهه سیز تقریبا 1077 م. ایلینده تاماملانان کاشغرلی محمودون کتاب دیوانلغاتالترک آدلی اثری گلمکدهدیر. ائشسیز بیر خزانه اولان بو اثر عربلره تورکجهیی اوگرتمک مقصدیله تورکجهدن عربجهیه یازیلان دگرلی بیر سوزلوکدور. باشقا اونملی سوزلوکلردن بیری ده میلادی 14. یوز ایلین باشلاریندا یازیلانکودکسکومانیکوس آدلی اثردیر.
باشقا دیللرده یازیلان تورکجه دیل بیلگیسی و سوزلوک بونلارلا دا محدودلاشمیر و مثلا مصر ساحه سینده کتاب الادراک للسان الاتراک(دیل بیلگیسی و سوزلوک)، ﺍﻠﻟﺘﺤﻔﺔ الزکیه فی اللغة الترکیه
حسين دوستي
قوربان انصاری، كلیبرین «اوزو» كندینده، گونش ایلی 1343 ده ایشیق دونیایه گوز آچدی. قوربان، 1364 – جی ایلده،شعر پری سینه وورولدی و دویغولو و دونیا گؤروشلو شاعرلردن اولدی. انصاری، شعرده «انصار» تخلصی ایشلهدیب، اوز شعرلرین، بیر پروسس و حادثه اوزره یازدی.
من گولمهدیم
گولدو دریالار قیزی آخشام باشی، من گولمهدیم
آی منی دیندیردی هر آددیم باشی، من گولمهدیم!
عومرومون هر لحظهسین رسم ائتدی رنگین بیر قلم
گولدو هر بیر نقشیمه جان نقاشی، من گولمهدیم!
من، سحرسیزده سلام ائتدیم سحر سردارینا
قالخدی اول دهم روزگارین قارقیشی، من گولمهدیم.
موزه استاد شهریار - تبریز

دکتر ح. م. صدیق

شهریار آذربایجان دیلینده یازدیغی شعرلرده،[1] عروض اؤلچۆلریندن داها چوخ، هجا اؤلچۆلرینی منیمسهمیش و بول- بول ایشلتمیشدیر.[2] اصلینده اونون اینانجینا گؤره، تۆرکجهنی باشقا دیللردن آلما سؤزلرو قایدا- قانولار قاتاندا، دیل گؤزهللیک و اصیللیگینی الدن وئریر. فارس دیلینده اؤلمز شعریت آبیدهلری یادران شاعر،[3] تۆرکجه یازاندا « اؤز شعرینی فارسا- عربه قاتماق»[4] ایستهمیر. بو، او دئمکدیر که شاعر اصلینده دیلین اؤزونه مخصوص اینجهلیکلری اولدوغونا اینانیز و دیلین اؤز سؤز و آهنگ قایناقلاریندان فایدالانماغی، دیلده بیر صنعی و چؤزۆجۆ حال یاراتما کیمی ساییر.
او دئییر:
تۆرکۆن دیلی تک سئوگیلی- ایستکلی دیل اولماز
اؤزگه دیله قاتسان، بو اصیل دیل اصیل اولماز.
اؤز شعرینی فارسا- عربه قاتماسا شاعر،

دکتر ح. م. صدیق - اهر - آرامگاه شیخ شهاب الدین اهری
چند وقت قبل تصویر نسخه خطی یکی از ملمعات ترکی- فارسی مولوی را در وبلاگم قرار دادم. اینک منبع نسخه مذکور را به همراه متن آن ملمع در زیر میآورم. از آقای سید احسان شکرخدا و محسن عطایی (ناطق) که تصویر این نسخه را در اختیار اینجانب قرار دادند قدردانی میکنم.
متن شعر مولوی و تصویر نسخه خطی را در ادامه مطلب بخوانید.

علی اکبری و محمدعلی اکبری. طایفه ایلخاص باصری، تهران، نشر تکدرخت، 1390.

سرگذشت اقوام پيشين همواره مورد توجه انسآنها به ویژه مورخان و دانشمندان است که امروزه با توجه به پيشرفت چشمگير علم و گسترش خیره کننده ارتباطات، از هر زمان ديگر نسبت به اين امر حساسيت بيشتر نشان ميدهند و در تلاشند با مطالعه آثار تمدنهاي پيشين، سير تحول و تکامل ملل مختلف را در کره زمين روشن نمايند. با همه دقت نظر و زحماتي که دانشمندان از خود نشان ميدهند هنوز زواياي مبهم زندگي گذشتگان بيش ازجنبههای روشن آن بوده، ناشناختهها فراوان است و از آثار بسياري از تمدنها و ملل جهان گذشته نیز اطلاعی کافی در دسترس نیست. علت اصلی اين امر، مکتوب نشدن وقایع، ثبت و ضبط نگرديدن شرایط و رخدادهايي است که در آن دوران اتفاق افتاده و انسآنها از ثبت آن عاجز بوده و یا دقت لازم را نداشتندهاند، طایفه ایلخاص نیز از همین نمونه است. در این فصل، سابقه ایلخاص در دویست سال گذشته و وقایعی را که در این مدت با آن مواجه شده، مسیرهای حرکت و مناطق ییلاقی و قشلاقی مورد بررسی
حجم: 6 مگابایت
با صدای: Sami Özer

حاضیرلایان: داود بهلولی
ايكينجي فصل
خبرلرده كيم اوليا حضرت سلطان شيخ صفيالدين قدس الله سره هزه ظهور اولمادين نشان وئرميشديلر.
حكايت
حضرت شيخ قدس الله سرهنون قارداشي اوغلو خواجه جلالالدين و مشايخين مصاحبي پيره ضياءالدين و نئچه بازرگانلار دئديلر، ارزنجاندا بير نئچه طالب علملر ايلن بازرگانلار و اؤزگهلر روم آداميندن ارزنجانلي قاضي جلالالدينون حضوروندا اوتورموشدوق و حضرت شيخين قدس سره مناقبيندن بير بابدان سؤزلر كئچردي. صحبت اورتاسيندا روملو مولانا جلالالدينين اشعاري كيم آنين طبع وقّاديندان ظاهر اولموش ايدي و عاشقلارين مجنون دماغي شيدا و رسوا قيليري، بحث اولوردو.
روملو قاضي جلالالدين غيب
مهمترین اثری که در باب حیات، آرا، اندیشهها، عقاید و کرامات شیخ صفی الدین نگاشته شده و خوشبختانه به دست ما نیز رسیده، تذکرهی شیخ صفی الدین است. گویا سخنان شیخ صفی و عقاید وی ابتدا در سینهی مریدانش جایگیر شده و یا به صورتی پراکنده نگاشته شده و سپس به دستور شیخ صدرالدین، فرزند و جانشین معنوی شیخ صفی به صورت کتابی مجزا و مفصل درمیآید.[1] آن گاه این روایات، حکایات و کرامات جای گرفته در دل و ذهن مریدان وی[2] به دست توکلی بن بزاز اردبیلی به فارسی ترجمه و «اسس المواهب السنیه فی مناقب الصفویه» نامیده میشود که با نام «صفوة الصفا»[3] شهره میگردد. این صفوة الصفا که دارای نثری نیمه مغلق و مشحون از عبارات و اشعار عربی و طول و تفصیل بسیار بوده، با افزونتر شدن تعداد مریدان ترک زبان شیخ صفی، به دستور شاه طهماسب اول مجددا توسط «محمد بن الحسین الکاتب» معروف به «نشاطی شیرازی» به ترکی درمیآید و با نام تذکرهی شیخ صفی الدین اردبیلی
(46)
بو داغلار آزا داغلار،
قول اولان آزاد، آغلار.
سنين ده منيم تكي،
مارالين آزا، داغلار.
(47)
بو داغلار قوشا داغلار،
چاتيب باش - باشا داغلار.
سنده ياري ايتيرديم،
دؤنرديز داشا داغلار.
حكايت
پيره دولتشاه شيخ صفيالديندن قدس الله سره روايت ائيلهدي كيم بير قاتلا شيخ زاهد ايلن قدس الله روحه گمييه گيرميشديك و بير ديلنچي دانشمند بيزيم ايلن اول گميده ايدي و صوفيلرين منكري ايدي. ناگاه دنيزده بير موج ايله طوفان قوپدو و گميدهكيلر قورخودان قامي پريشان اولدولار. نه قدر كيم چيغيرديلار و اضطراب ائتديلر، دنيز ساكين اولمادي. بو دانشمند چوق تشويشلي اولوب شيخين يانينا واريب دئدي: «تانريچون مدد ائيله.» شيخ زاهد دئدي: «مولانا! قورقما كيم هئچ باك يوخدور.» مولانا دئدي: