مصاحبه با دکتر حسین محمدزاده صدیق

مصاحبه استاد دکتر حسین محمدزاده صدیق از کتاب «مصاحبه‌های علمی پدرم» به اهتمام ائلدار محمدزاده صدیق، منتشر شده در سال ۱۳۷۸برداشته شده است.

هويت‌ افراد قابل‌ انكار نيست‌

آقاي‌ دكتر در ابتدا شرح‌ حالي‌ هر چند مختصر از خودتان‌ بفرمائيد.

بنده‌ در سال‌ 1324 در محله‌ي‌ سرخاب‌ به‌دنيا آمدم‌. پدر اينجانب‌ نوه‌ي‌ آقا مير علي‌سرخابي‌ صاحب‌ كتاب‌ «ربيع‌ الشريعه‌» است‌. آقا مير علي‌ مؤسس‌ و پيش‌ نماز مسجد آقامير علي‌ بودند كه‌ اين‌ مسجد هنوز پابرجا و معروف‌ است‌. تحصيلاتم‌ را در تبريز شروع‌كردم‌ و در سال‌ 1348 در رشته‌ي‌ زبان‌ و ادبيات‌ فارسي‌ از دانشگاه‌ تبريز ليسانس‌ گرفتم‌.البته‌ در سال‌ 1347 به‌دليل‌ برخوردهاي‌ سياسي‌ كه‌ ساواك‌ با دانشجويان‌ داشت‌،دستگير شدم‌ و به‌ همين‌ جهت‌ مدرك‌ تحصيلي‌ام‌ را در سال‌ 1350 پس‌ از سپري‌ كردن‌مدت‌ حبس‌ در تبريز گرفتم‌ و سپس‌ در تبريز ممنوع‌الاقامه‌ تشخيص‌ داده‌ شدم‌ و اجباراًبه‌ تهران‌ رفتم‌ و در آنجا در مقطع‌ فوِ ليسانس‌ رشته‌ ادبيات‌ فارسي‌ و كتابداري‌ پذيرفته‌شدم‌، اما پس‌ از دو ترم‌ تحصيل‌، به‌ دسيسه‌ ساواك‌ از دانشگاه‌ اخراج‌ شدم‌. ضمنا در آن‌ايام‌ در راديو و تلويزيون‌ هم‌ به‌ عنوان‌ نويسنده‌ و تهيه‌ كننده‌ مشغول‌ بودم‌ كه‌ بعد از نه‌ماه‌ رد صلاحيت‌ شدم‌. تا تحقق‌ انقلاب‌ شكوهمند اسلامي‌مان‌ كه‌ تضييفات‌ سياسي‌ واجتماعي‌ برداشته‌ شد و به‌ كار خود برگشتم‌. سپس‌ براي‌ ادامه‌ي‌ تحصيل‌ به‌ كشور تركيه‌رفتم‌ و در سال‌ 1362 در رشته‌ي‌ فيلولوژي‌ و ادبيات‌ تطبيقي‌ تركي‌ و فارسي‌ و عربي‌درجه‌ PH.D (دكتراي‌ تخصصي‌) گرفتم‌ و تا به‌ امروز در دانشگاه‌هاي‌ تهران‌ به‌ تدريس‌ وتحقيق‌ مشغول‌ بوده‌ام‌. در سال‌ 1373 به‌ زور از تربيت‌ معلم‌ بازنشسته‌ اجباري‌ شدم‌، امادست‌ از تدريس‌ برنداشتم‌ و با عنايت‌ الهي‌ نزديك‌ به‌ 120 عنوان‌ كتاب‌ و رساله‌ درزمينه‌هاي‌ تخصصي‌ خودم‌ تأليف‌ نموده‌ام‌ و اميد دارم‌ در حد بضاعت‌ خود به‌ بالندگي‌فرهنگ‌مان‌ ياري‌ رسانده‌ باشم‌.

ادامه نوشته

مصاحبه با دکتر حسین محمدزاده صدیق پیرامون فرضیه زبان آذری

مصاحبه استاد دکتر حسین محمدزاده صدیق از کتاب «مصاحبه‌های علمی پدرم» به اهتمام ائلدار محمدزاده صدیق، منتشر شده در سال ۱۳۷۸برداشته شده است.

طبق‌ يك‌ نظريه‌، زبان‌ آذربايجاني‌ در قديم‌ «آذري‌» نام‌ داشته‌ است‌ و بتدريج‌ از بين‌رفته‌ و جاي‌ خود را به‌ تركي‌ داده‌ است‌. در اين‌ باره‌ نظر شما چيست‌؟

همانگونه‌ كه‌ گفتيم‌ لفظ‌ تركي‌ «آذري‌» صفتي‌ است‌ كه‌ به‌ شاخه‌اي‌ از تركي‌ غربي‌ داده‌مي‌شود و در تاريخ‌ زبانشناسي‌ تركي‌ جايگاه‌ و تعريف‌ مشخصي‌ دارد و در سرزمين‌مقدس‌ ايران‌ استانهاي‌ شرقي‌ كشور تركيه‌ و بخش‌ هائي‌ از گرجستان‌ و ارمنستان‌موجود، تمامت‌ خاك‌ جمهوري‌ آذربايجان‌ رايج‌ است‌. لفظ‌ آذري‌ مركب‌ از كلمه‌ تركي‌آذر (=آذ+ار) و نشانه‌ منسوبيت‌ «ي‌» است‌ در معناي‌ منسوب‌ به‌ جوانمردان‌ ايل‌ آذ يا آز.اين‌ ايل‌ كه‌ در منابع‌ كهن‌ تاريخي‌ و جغرافياي‌ اسلامي‌ نظير «صورة‌الارض‌»اثر ابن‌ حوقل‌،«المسالك‌ والممالك‌» اثر ابن‌ خردادبه‌ «مروج‌ الذهب‌» المقدسي‌، «راحة‌الصدور» راوندي‌و جز آن‌، و نيز منابع‌ و سنگ‌ نبشته‌هاي‌ تركي‌ پيش‌ از اسلام‌ و آثار مكتوب‌ گرانقدرتركي‌ مانند «ديوان‌ لغات‌ الترك‌» «حماسه‌هاي‌ دده‌ قورقود» و «قارا مجموعه‌» اثر شيخ‌ صفي‌اردبيلي‌ و چرم‌ نبشته‌هاي‌ دشت‌ تورفان‌ نام‌ آن‌ آمده‌، حكومتي‌ را كه‌ قرنها پيش‌ از ميلادمسيح‌ در شمال‌ غرب‌ ايران‌، جنوب‌ قفقاز و شرِ كشور تركيه‌ فعلي‌ تشكيل‌ دادند، آذرناميده‌اند يعني‌ جوانمردان‌ آذ.

ادامه نوشته

مصاحبه با دکتر حسین محمدزاده صدیق

مصاحبه استاد دکتر حسین محمدزاده صدیق از کتاب «مصاحبه‌های علمی پدرم» به اهتمام ائلدار محمدزاده صدیق، منتشر شده در سال ۱۳۷۸برداشته شده است.

مي‌دانيد كه‌ زبان‌ ما به‌ نامهاي‌ گوناگون‌ ناميده‌ شده‌ است‌ : آذري‌، تركي‌، آذربايجاني‌،تركي‌ آذري‌، تركي‌ ايراني‌ و ... به‌ نظر شما كداميك‌ از اين‌ نامها صحيح‌ است‌. باتوجه‌ به‌اينكه‌ جناحهاي‌ خاصي‌ بعضي‌ از اين‌ نامها را انكار و يا حتي‌ كاربرد آنرا تكفيركرده‌اند نظر شما درباره‌ صحت‌ و سقم‌ هريك‌ از آنها چيست‌؟

زبان‌ ديرسال‌ و پرباري‌ كه‌ در سرزمين‌ مقدس‌ آذربايجان‌ رايج‌ و فراگيراست‌ زبان‌ تركي‌است‌ و توده‌هاي‌ وسيع‌ مردم‌ اين‌ سرزمين‌ هر زمان‌ زبان‌ خود را به‌ همين‌ نام‌ ناميده‌اند وغير تركان‌ آذربايجان‌ و سويهاي‌ آن‌ نيز چنين‌ گفته‌اند، اين‌ نام‌ همگاني‌ و فراگير ماست‌.اما در چهارچوب‌ تحليل‌ دقيق‌ علمي‌ و آكادميك‌، از آنجا كه‌ تركي‌ رايج‌ در آذربايجان‌ وسويهاي‌ آن‌، برخي‌ وجوه‌ افتراق آوائي‌ و مورفولوژيك‌ با ديگر شعبات‌ زبان‌ توانمندتركي‌ در جهان‌ پيدا كرده‌است‌. آن‌ را به‌ صفت‌ آذري‌ و يا آذربايجان‌ متصف‌ مي‌كنيم‌ كه‌شاخه‌اي‌ از تركي‌ غربي‌ به‌ شمار مي‌رود. و شما مي‌دانيد كه‌ اين‌ تركي‌ كه‌ در غرب‌ درياي‌خزر تا دروازه‌هاي‌ وين‌ رايج‌ است‌ از تركي‌ شرقي‌ كه‌ شرِ درياي‌ خزر تا اقصي‌ نقاط‌چين‌ را پوشش‌ مي‌دهد، در گذر زمان‌ فاصله‌ گرفته‌است‌. و شايد بيش‌ از 30 درصد ازمورفم‌هاي‌ زبان‌ در مخزن‌ واژگان‌ با هم‌ تفاوت‌ حاصل‌ كرده‌اند و احتمالا جزئي‌ وجوه‌افتراِ نحوي‌ نيز پيدا آمده‌ است‌.

ادامه نوشته