تولکو ماتالی - محمدباقر خلخالی ثعلبیهسی (خلج دیلی )
کتاب ثعلبیه اثر ملا محمد باقر خلخالی توسط آقای علی اصغر جمراسی به ترکی خلجی برگردانده شده است. آقای جمراسی قبل از ترجمهی این مثنوی ابتدا به معرفی گرامر و دستور زبان ترکی خلجی پرداخته است. دکتر ح. م. صدیق بر این کتاب مقدمهای در معرفی ایل خلج و ترکی خلجی نگاشتهاند که در زیر میآورم.
قایناق: سایت دوستداران دکتر حسین محمدزاده صدیق
نام کتاب: تولکو ماتالی (خلج تیلی)
ملا محمدباقر خلخالی ثعلبیهسی
گردآوری و ترجمه: علی اصغر جمراسی
مقدمه دکتر حسین محمدزاده صدیق
بر این کتاب
جغرافیدانان اسلامی از سدهی پنجم هجری به این سو، از قومی ترک زبان با نام خلج/ خلجیه اسم بردهاند.
ژ. مارکوآرت گوید که در یک منبع سریانی مربوط به سدهی ششم میلادی از قومی با اسم kholas نام برده شده که به احتمال او همان خلج است.[1]
مسعودی در مروج الذهب تاکید میکند که قوم خلج، قومی ترک بودند.[2]
استخری (فـ . 346 هـ . ) در مسالک الممالک گوید که:«خلجها در حد فاصل هندوستان و سیستان زندگی میکنند و زبان و ریخت آنان ترکی است.»[3]
ابن خردادبه (فـ . 300 هـ.) گوید که:«خلجها قبیلهای ترکاند که در آسیای میانه همجوار قارلوقها زندگی میکنند. مردمی مهربان، خوش خلق و مهر ورزند. سرزمین آنان از آبادترین و داراترین سرزمینهای ترکان است.»[4]
بسم الله الرحمن الرحیم