حسین دوزگونونون «صمد بهرنگی منظومه»سیندن پارچالار
مرحوم گنج یازیچی صمد بهرنگینین آجی شهادتینین ایل دؤنومی مناسبتی ایله اونون دوستو و قلمداشی «حسین دوزگون»ون «صمد بهرنگی منظومهسی» آدلی کیتابیندان بیر پارچا سیزه نقل ائدیرم.
- 9 -
قوی افسانهلشسین صمد بهرنگی،
انسانی یاشادار مسلك چلنگی.
قوی عاشیقلار قوشسون آدینا داستان،
اوغوللار دینلهسین سنی هر زمان.
عشقینله اۆرهكلر قوی آلوولانسین،
آدینی چكنده دشمن اودلانسین.
ترپنسین یئریندن قوی بؤیۆک تبریز،
اؤز باشینالیقدان دای قالماسین ایز.
قوی یانسین اودلارا شعریم، داستانیم،
حُكمدن قورتولسون آذربایجانیم.
دۆشمهسین وطنیم هیچ زمان اله،
گؤتۆر سازی سؤیله سن صمد ائله،
سنین خاطرهنله بیر یئره دولسون.
قُدرتین گؤسترسین تا آزاد اولسون.
آنالار اۆرهگی قربان هزمینه،
او شجاعتینه، بؤیۆک عزمینه.
سنه قربان منیم ناغیلیم بۆتۆن،
سحرلر آخشاملار شفقده گؤرۆن.
آغالارین جانی دۆشسۆن قورخویا،
ائل مینلر، اون مینلر گلسینلر هایا.
گؤزۆنده اوخودوم عشقینی یوردون،
كؤنلۆمده چالخانان آتشی دویدون.
ازلدن وورولدوق آذربایجانا،
كؤنلۆمۆز چیرپیندی، جان وئردی اونا.
قوشا ووردو هردم اۆرهكلریمیز،
دۆشۆندۆردۆ بیزی دیلكلریمیز.
هامیمیز بیر وطن، بیر ائل اولادی،
وطنه باغلانمیش قهرمان آدی.
- 10 -
عُمرۆنۆ شهرتسیز باشا ووردون سن،
دئدین: «شهرت تاپار انسانی بعضاً!»
تمناسیز كئچدی گؤزهل حیاتین،
ساده دانیشاردین، ساده هر زادین.
آلداتمادی سنی قیزیل یالدیزلار،
صنعتی قورودون اصیل صنعتكار.
ایللرین دالیندان، من وورغونلارین،
سنه گتیریرهم درین سلامین.
ای آخوندوف35ـومون اصیل وارثی،
جعفر جبارلی36 مین بؤیۆک انیسی!
ای حسین مهدی37 مین قلم یولداشی،
بۆتۆن انسانلارین بؤیۆک ائلداشی.
نسیللر اۆستۆنه سلام سرپهجك،
دایانمیر، چیرپینیر سینهمده اۆرهك.
یاریر دالغالاری، دایانماق بیلمیر،
آلیشیب اودلارا اوسانماق بیلمیر.
ایستیرهم آدینی شلاّق ائیلهیم،
عشقینله اۆرهكدن نغمه سؤیلهیم.
ایستیرم اؤزۆمۆ داغلارا سالام،
سنین قصاصینا مین قصاص آلام.
اؤنۆمۆ دوتماسین قاری اشغالچی،
آتلاری ناللاسین قهرمان نالچی.
ارگیمه، قالاما گئتمك ایستیرم،
انسان آخینیندا ایتمك ایستیرم.
جانا دایاندیردیز، دیغلاتدیز بیزی،
وطنیمدن چكین مشؤوم الیزی. . .
منه سن ای ظالم! غنیم اولما، گئت.
زمانین اؤنۆندن واختیله گل ایت.
حُكمۆنۆ وئرهجك بو دقیقهلر.
نهلر گتیریبسن باشیما، نهلر؟
عالَم احوالیمدان خبرسیز قالیب،
كیم بیلیر كی رنگیم نئجه سارالیب.
- 11 -
قوی انسان اولادی یار- یولداش اولسون،
انسان بیر – بیرینه قوی سیرداش اولسون.
آغالار اگیلسین ائللر اؤنۆنده،
هئچ دیل بویلانماسین دیللر اؤنۆنده.
وطنلر بیر اولسون، باهارا دؤنسۆن،
اۆرهكلر بیر یئرده بیرگه دؤیۆنسۆن.
عشق اولسون بۆسبۆتۆن ایگید مردلره،
انسانا آلیشان صمدلریمه.
سندن كیم جانینی اسیرگردی، دۀ!
اۆرهك كیمیسینه دؤیۆنردی، دۀ!
قورخولو، دهشتلی، نه اوغورسۆز گۆن،
كیم دئدی سن اوگۆن آرازا سۆرۆن.
دئمهدین میلیونلار انتظاردادیر؟
دئمهدین كی دۆهان دۆها یارادیر؟
دئمهدین قاتیللر كمینده یاتیب؟
دئمهدین آداملار اؤزلرین ساتیب؟
سنی یاد ائدیرهم، اۆرهگیم یانیر،
دیلیم شعله چكیر، شعریم اودلانیر.
قوی بونو دۆشۆنسۆن وطنسیز دایاز،
ات دیرناقدان اولماز، جگر آیریلماز.
گؤز اؤنۆنده دوتسون بونو او آلچاق،
حیات حقیقتدیر، دگیل اویونجاق.
وطن ایله هئچ وقت اویناماق اولماز،
وطن داغلاریندا لالهلر سولماز.
گؤرهر گؤزلو لاله، اود پارچالاری،
آردینجا گتیرهر بؤیۆک باهاری.
دشمنین عُمرۆنه قور سالار رنگی،
محبت دوغورار چاتغین چلنگی.
هر آذر اوغلونون اۆرهگینده پك،
بئله بیر لاله وار شیر اۆرهگی تك.
محبت ایستهسن وار محبتی،
دگیشمز هئچ زمان اونون خصلتی.
وورسان ووراجاقدیر، سئوسن سئوهجك،
اودلار امانتی بئله بیر اۆرهك...
وطنیمه منیم سن بیر دئنه جان،
گؤز ببگیم سنه ائدهرم قربان.
وطنین اوغروندا مقصد بیرلهشیر،
فردی دؤیۆشمهلر یئرینده ایتیر.
بورجدور آنایوردو قوروماق بیزه،
اود باساجاغیق بیز اللرینیزه.
بیر زمان قولوموز باغلیدیرسادا،
بیر حال سۆرمیهجك بو قوجا دُنیا.
زنجیرلر بیربهبیر قیریلاجاقدیر.
دشمنین اۆرهگی یاریلاجاقدیر.
قانونا اویغوندور طبیعت، اینان.
آندیریبدیر بونو بیزه هر زمان.
بیز اصیل معنادا وطن ائولادی،
بیزیله چكیلیر وطنین آدی.
دئمیشیك ازلدن بونو بیز هامی:
ایگید اؤلر امّا بوراخماز یاغی!
دشمنی اؤتۆرمز، یاخالار، ییخار،
تا كی آزادلیغا وطنی چیخار.
- 12 -
اوخوجوم بیتمزدیر وطنین سؤزۆ،
گرهك آزاد ائده اؤزۆنۆ اؤزۆ.
گل سنه سؤیلهییم سون مقصدیمی:
هئچ زمان اونودما گۆل صمدیمی.
عزیزلییهك اونون خاطرهسینی،
او وطن پرورین گؤزهل سسینی،
اؤلمز قهرمانین خوش نغمهسینی،
بیرلیكده دینلهدیك ترانهسینی:
بیرگۆن وارمیش،
بیر گۆن یوخموش.
ماوی سویون قیراغیندا،
بیر قیزیل گۆل قالخمیش،
ایری،
گؤزهل،
دولو یاپراق.
بیر یئل اسدی،
یاغیش یاغدی،
بوران اولدو، توفان اولدو،
قوپدو قیزیل مخملی گۆل،
یاپراقلاری داغیل – داغیل.
نئجه اولدولار،
باشلارینا نهگلیبدیر،
اؤلۆبلرمی،
دیریلرمی،
كیمسهبیلمیر.
آه! نه گؤزهل مخملی گۆل!
بیز بو گۆلۆ تانیییریق،
هاردان گلیر،
هارا گئدیر؟
كیمسه بیلمیر.
- 13 -
قیزیل گۆلۆم سولدو، آمان، آی ائللر!
ائشیتسینلر سونرا گلن نسیللر.
اۆرهگیمه منیم بیر داغ باسدیلار،
ساغالتمیر نه نغمه، نهساز، نه باهار.
گؤزهل فریدون ـوم بولاشدی قانا،
ماتم یۆرۆتدۆلر آذربایجانا.
وحشیجه دلدیلر اونون سینهسین،
آرازا آتدیلار جانسیز جسدین.
اۆرهگیم باشینی اویدولار منیم،
نئیلهسین تؤكمهسین یاشین وطنیم؟
گؤزهل بیر قونچامی بیچدیلر آمان،
قانیمی تؤكدۆلر، ایچدیلر آمان.
بیر قیسغی قویدولار، گؤرمهسین ائللر!
قصاصیمی آلسین ایگید نسیللر.
تپهمه ووردولار آمان نه قاپاز،
قاپدی اللریمدن اوغلومو آراز.
كؤچۆمۆ چاتدیلار دالیما، گلین!
ییغیلین بیر یئره، تدبیر ائیلهیین.
قالقانلا دؤیۆلدۆم، دیشیم چكیلدی،
یئریمده گؤر نئجه آرپا اكیلدی.
الیمی قولومو بۆتۆن چیرتدیلار،
آوادانلیغیمی وای! اوچورتدولار.
كؤكۆمۆن اۆستۆنده اود یاندیردیلار،
بوغومو یولدولار، آی ائللر! هاوار!
بیتیش
اوخوجوم! بو سؤزلر هامیسی دوغرو،
امّا سن سانما هئچ مرثیهدیر بو.
ائللر آغلاسالار قهرمانلارا،
قان آلارلار بۆتۆن گئدهن قانلارا.
گؤز یاشی آخیتماق یاراشماز بیزه،
گرهك قان تؤكۆله گؤزهل تبریزه.
قانا قان دئییبلر ازل آتالار،
ائشیتسین كومالار، بیلسین اوبالار.
نبضینی دگیشیب زمان البته،
حقّه ایرمك سرّی وار شجاعتده.
گرهك قان تؤكۆله وطن اوغروندا،
قهرمانلار قانین وئرمم اوجوزا.
ای وطن! دایانمیر اۆرهك بیر آنلیق،
اۆستۆندن گئدهجك بو شوم قارانلیق.
سن منه وئریبسن صمد تك انسان،
كیم جانین اسیرگر بئله دیاردان.
سنه آلقیش اولسون ای بؤیۆک وطن!
بیر داها قوی دئییم:«سن منیمكی سن!»
ای صمدلر دوغان اودلار مسكنی!
ائللر آلقیشلاییر هر لحظه سنی.
منیم قهرمانیم سنله فخر ائدیب،
«- شانلی آذربایجان آزاد اول!» دئیب.
صمدین آناسی، ای اودلو دیار!
قورقودلاردان بیزه گلن یادگار.
اؤدهرم بورجومو سنه، داریخما،
یالقیز اۆرهگیمی بو قدهر سیخما.
من كیمم؟- بیر قولو پولاد فعلهیم،
آخ واخدان اۆرهگیم باغلاییب ورم.
گۆندۆز پالچیقلارلا، گئجه داشلارلا،
ووروشورام، قارنیم آج، گؤزۆم یولدا.
من كیمم؟ - بیر یازیق، بیر پوزغون كندلی،
آیاغی كۆندهلی اللری بندلی،
من كیمم؟ - ایشچییم، بیر محروم انسان،
دُنیا نعمتیندن نصیبسیز قالان.
من كیمم؟- میلیونلار، میلیونلار اینان،
سنین آردینجایام، دۀ! نهدیر فرمان؟
بسم الله الرحمن الرحیم