تأثیر تبریزی کیست؟
منبع: ترکی سرایان عصر صائب تبریزی، مقدمه و تصحیح: دکتر حسین محمدزاده صدیق، تبریز، نشر یاران، ۱۳۹۱.
میرزا محسن تأثیر تبریزی یکی از ترکی سرایان عصر صائب است. نصرآبادی در تذکرهی خود[1]، حزین در تذکرةالمعاصرین[2] و مرحوم مدرس در ریحانةالادب[3] از او یاد میکنند.[4] او مدتی حکومت یزد را در دست داشت. علاوه بر اشعار ترکی، دارای هفت مثنوی بلند و دیوان قصاید و غزلیات فارسی نیز است.
در فارسی و هم در تركی، وی به گونهای پیرو صائب است.
تأثیر در جایی گوید:
حاذق نبض سخن در همهی عالم نیست،
به جز از صائب و تأثیر که از تبریزند. (دیوان تأثير/463)[5]
او در دیوان فارسی بسیاری از غزلهای صائب را استقبال کرده است و در برخی از مقطعها نیز، خود به این، اشارهها دارد. مانند:
بود در عرصه اگر حضرت صائب، تأثیر،
قدر پوشیده نمیماند سخنهای مرا. (دیوان تأثیر/232)
شعر تأثیر گر آن است که صائب فرمود:
جای حرف است که گویند سخنور ما را. (دیوان تأثیر/ 262)
در سخن عذر مرا تأثیر صائب خواسته است:
سرمهی گفتار شد چشم سخنگویش مرا. (دیوان تأثیر/286)
جواب آن غزل است اینکه فکر صائب گفت:
به بحر، کشتی من آشناست همچو حباب. (دیوان تأثیر/300)
تأثیر همنواست به صائب در این غزل،
هر چند پردههاست مخالف، نوا یکی است. (دیوان تأثیر/363)
جواب آن غزل صائب است این، تأثیر،
که همچو نامهی سربسته است هر سخنش. (دیوان تأثیر/591)
بسم الله الرحمن الرحیم